Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Nahua de la Magdalena Tlatelulco, Tlaxcala.
[
Información general
]  [ ]  [ ]  [ ]  [ ]
Malva, Malva
Malva

In se xiuitl tlen motamachiua tlajkometlo ikuayo in xoxoktik, amo kijpia uitstli, imajtlapalua in patlauake motsakua uan motlapoa pampa xolochtike iyekapa, niki ikuayo pitsaktik. Ixochioua chokotsitsi niki aseltike o kamotike uan kate kampa ikuayoua. In xiuitl xopantla moskaltia uaki kejman achton tlasejuetsi o kejman tlajuaki uan amo yojui, ipan septiembre uan sampa kejman yojuis. Moskaltia in tepexiko, kuajtla, tlalkaualtipa, tlaltonaltipa niki kate in altepetla uan ojtenko. In se xiuitl sejsek amo chichik.

Tlaltikpak kampa kate. Inin xiuitl moskaltia in La Magdalena Tlaltelulko, Tekpa, Tetela, Teotialpan, Yoalkoatl, Kalnauak, Komaltiopa uan Poxtla. Niki moita in Xiloxostla, Tetlanokan uan Teolocholko.

Mojtekiuia xiuipajtli. In Malva kualika kampa ijtipoposaui uan kampa kin ijtipapaka, moposonia in itsoyo ipan se litlo atl uan mokoni inin tlaposonalatl. Niki kualika kampa se amo mayana, kualika motekiuis niki imajtlapalua, achiok kualika in itsoyo.

Tlen ijka pejua uan momachilis in kokolis. In ijtipoposaui pejua pampa tekiti miek tonalpa o pampa, momoseua tlakual tlen teijtiitlakoua. Mokokoua inin xilanko.

Mojtekiuia nokseki. In Malva ni kualistli mochichiua tlakualke se in kilitl in imajtlapalua.


Malva

Es una hierba que mide como 50 cm de alto, su tallo es de color verde y no tiene espinas. Sus hojas son anchas parecen abanicos por que están un poco arrugaditas en la punta y también su tallito es delgado. Sus flores son chiquitas de color rosa o moradito y le salen a la hierba de donde empiezan los tallos. Es de temporal porque se seca cuando caen las primeras heladas o cuando empieza a escasear el agua, por ahí de septiembre hasta que vuelva a llover. Crece en las barrancas y en el campo, en los terrenos baldíos y solares además de que también se da en el pueblo o en los caminos. Es una planta fresca que no amarga.

Localización geográfica regional. La Magdalena Tlaltelulco, Tecpa, Tetela, Teotlalpan, Yoalcoatl, Calnahuac, Comaltiopa y Poxtla. También se le ha visto en Xiloxoxtla, Tetlanohcan y Teolocholco.

Uso medicinal. Sirve para la inflamación del estómago, y para hacer lavados de estómago. Se hierve la raíz en 1 litro de agua y se toma como té. También sirve para dar apetito el mismo té. Se puede usar también la hoja pero es más efectiva la raíz.

Causas y síntomas de la enfermedad. La inflamación del estómago viene por trabajar mucho en el sol o por comer comida muy picante o dañosa. Se sienten dolores en el vientre y anda uno muy venteado (V. dolor de estómago).

Otros datos. Se usa también como comida, sus hojas se cocinan en varios guisos como si fueran quelites.