Le xíiwa´ mi yan 60 cms u ka´analil; u le´o´obe´ ya´ax yéetel mejentak; u lole´ mejentak, saktak yéetel bey mejen polo´obe´. Le xíiwa´ jach k´aaj, yéetel ku ya´lale´ choko´ u kuch; ku yantal tu pach u yotoch máak yéetel tu jáal bejo´ob.
Ba´ax u belal. Ku ts´akik ba´alo´ob ku jok´ol tu wíinklimáak.
Ba´ax beetik. II Chak leon.
Bix u k´a óotal. II Chak leon.
Bix u ts´akal. Tulákal le xíiwa´ ku cha´akal yéetel kan p´éel litros ja´; ts´o´okole; yéetel lela´ ku p´o´obo´ le yajo´.
Herbácea de 60 cm de altura aproximadamente. Hojas muy pequeñas de color verde. Flores pequeñas de color blanco en forma de cabezuelas. Esta planta es muy amarga y se considera caliente. Crece en los patios de las casas y a orilla de los caminos.
Uso medicinal. Ronchas en el cuerpo: toda la planta se sancocha con 4 litros de agua. Con este preparado se lava la parte afectada (V. granos y sarna).
Causas y síntomas de la enfermedad. Consulte Chac león.