Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Otomí del Valle del Mezquital, Hidalgo.
Ra B´atha, Ngetho Go Gehya Ya Nfadi Ma M´et´a Ya Ñahñu
[ ]  [ ]  [ ]  [
Nombres botánicos
]  [ ]
Moro, Moro
Moro

Rä ndäpo ngu nde metro rä hñets´i r´a ts´u yä dängi, rä nxi b´ai pe´tsi rä ts´ut´o xä ndä; t´ukä xi, xä ma, hints´e xä nxidi ngu xä nk´ ant´i ma m´ospi, k´ast´a doni; te ha doni nubye uäi; te ha yä kati n´e ha yä ndänts´i. Rä pa ñ´ethi.

Habu kohi nu ya hnini habu ja nu ya ndäpo. Cantamay´e, Naxthey n´e zi Mothe, rä hyodi ts´otk´ani; Bonanza n´e Many´e.

Hanja dä t´ot´e. Pa rä r´ihi n´e rä hnäthä dä thoki n´a rä te ko nu na ndäpo ha dä ts´i xudi n´itho; nu rä pa´ä da nätha da zi yo´ko o hñu´ki rä pa.

Hanja fudi rä hñeni. Nub´u rä ju o ma n´a rä hñuni xä hñu ñ´epu dä m´eni b´estho, b´estho ne dä mä rä b´it´i, hingi tsa dä ñ´ähä ko rä ugi ha di njohni rä mui; rä tse hñeni.


Moro

Hierba como de 50 cm o más de alto, se extiende, tiene un tallo gruesito. Hojas chicas, larguitas, no muy anchas, como verdecitas o gricesitas. Flor amarillita; en lluvias retoña y florece. Crece en laderas y lomas de los cerros. Es una planta caliente.

Localización geográfica regional. Cantamayé, Naxtheyy Lagunita, municipio de Ixmiquilpan; Bonanza y Nicolás Flores, municipio de Nicolás Flores.

Uso medicinal. Para la diarrea y empachos: se hace un té con esta hierba y se toma en ayunas; el día en que se empacha la persona hay que tomarlo 2 ó 3 veces al día.

Causas y síntomas de la enfermedad. Cuando el frijol u otra comida es pesada y uno se acuesta luego luego, dan ganas de ir al baño, no se puede dormir por las molestias y gruñe el estómago; es fría la enfermedad.