Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoloca de San Marcos Tlacoyalco y San Juan Atzingo, Puebla.
[ ]  [ ]  [ ]  [
Nombres botánicos
]  [ ]
Ntatsjoko sinne, Someate amarillo
Barkleyanthus salicifolius (Kunth) Rob. et Brett.
Ntatsjoko sinne

Nta ji´i danguí nta ní m kee nta ndonduaka tsjo´e nta sinne tsjo ko are xhema tsjo nda nda dingo tsjo ko sadikao tsjo chríndo. Nta ji´i chri´i are chjee chrí nguíxi nga tankji ko nga´a rajna.

Chjeanxi kaxhein jii nunde. Ndo Marcos Rajnakuxhanunde.

Kaxheínxi rrugunda xhuan. Suan nga tse´e: Ná thólo chaa ka letsio ka ntatsjóko sinne ko nta tsjoko rua tunchj´ejen na nta, dínche na nta dithe kjan ndee nda xiji, kain ji´i tunchjian ná thúlo ko deta´a ka ngaajnina ke deséaxi ri´o condo. Nákua ndi´a ta tii tadachrjee na sua.

Onda tse nasua ko kaxhein tunu´ena. Sua denga tse´ena: Ixin nékua ti dindathe´a tse´ena. Dengua sua ngaa jniina ko tii, nda yematao rru´ana ko anto de´e na jinda.

Inaa jichrunga. Jii yoo kantatsj´oko ná ka ruanta ko nanta sínne ixin ja´in di´i ixin tsjo´enda.


Someate amarillo

Arbusto de 3 m. Hojas largas, con dibujo en la orilla (margen aserrado). Flor amarilla, cuando se seca se desmorona y se la lleva el viento. Esta planta nace sola en toda la comunidad cuando llueve.

Localización geográfica regional. San Marcos Tlacoyalco.

Uso medicinal. Calentura en el estómago o panza: con un puño de hojas tiernas de someate amarillo y someate blanco se hacen pedacitos, se machacan y se le pone un poquito de alcohol, finalmente se hace un emplasto y se pone en la parte afectada, se amarra con un trapo. Sólo se pone una vez y sale la infección.

Causas y síntomas de la enfermedad. Calentura en el estómago: da por comer algo que le cae mal al estómago. Da calentura, duele el estómago, la boca se reseca y da mucha sed.

Otros datos. Existen dos tipos de someate, uno blanco y uno amarillo, son llamados así por el color de la flor.