Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoloca de San Marcos Tlacoyalco y San Juan Atzingo, Puebla.
[ ]  [ ]  [ ]  [
Nombres botánicos
]  [ ]
Kandatukuthe, Kandatukuthe
Kandatukuthe

Ka ji´i dangui noo ka cm. ntee ka na yuandeso jitsje´e nta ko kee nta nchínchika. Ka ji´i duan ka nguixi nunde´e rajna.

Chjeanxi nunde. Ndo Marcos Rajnakuxhanunde.

Kaxhein rrugunda xhuan. Tsinda ko chjan ni nchrí: De´e xhuthe ni ntachjeeka kan na´o cm kandatukúthe, kandaxénsa, kandasorriyo, kandachilako, kathuchjeekunía, kamirto, kasalbe, kandaka ko romerillo nga´a ntaa, kan litro jinda xhuthe ka kan minuto ko are othjéxi chjana ko timee na tsinda ixin nda kaxhuan, ji´i na tsinda ni ó jni ncha´o.

Kaxhein ko kaxhein tunu´e na. Tsinda na ko chjana ni nchrí: Tu´ena are´o thexi nchia na xe´e na ninaniito, mee dingui´i na di´i ko jíkua xingame´e najian.


Kandatukuthe

Planta de 80 cm, varitas de color verde cenizo. Hojas chiquitas. Esta planta es abundante en el plan.

Localización geográfica regional. San Marcos Tlacoyalco.

Uso medicinal. Baño de cocimiento: se ponen a hervir tres varitas de 25 cm de kandaxenza, hierba de zorrillo, kandachilako, kandatukuthe, marrubio, mirto de monte, salve real, pirul y romerillo de monte en 20 litros de agua durante 20 minutos. Después del baño de temazcal, se bañan con esta agua cada tres u ocho días, tres veces.

Causas y síntomas de la enfermedad. Baño de cocimiento: después de que dan a luz las señoras se bañan con el cocimiento para desinflamar y que sanen bien (V. baño para después del parto).