Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoloca de San Marcos Tlacoyalco y San Juan Atzingo, Puebla.
[ ]  [ ]  [ ]  [
Nombres botánicos
]  [ ]
Kandaxensa, Kandaxenza
Kandaxensa

Kaji´i danguika níkan cm kee ka na chunda kunchjeen ka jno ko jinnika, tsjo ne ka sinne. Are chjee chri mee duan ka, ko duan ka ngangui ndaxensa.

Chjeanxi nunde. Ndo Marcos Rajnakuxhanunde.

Kaxhein rrugunda xhuan. Tsinda ku Chjanxi ni nchri: Xhuthe ní ntachjen ka kan na´o cm jéxi nta kandaxénsa, xhutheka´o kandasoriyo, kandachilako, kandatukúthe, kathuchjee konia, kamirto nga´a ntaa, kasalbe, kandáka ko karromeriyo nga´a nta, ixin kan litro linda xhuthe kainxi ka ji´i kan minuto. Are uthexichjana ngaxi´i nchia chía ko thimee tsindáxina nda ji´i, ní ó jni ncha´o ke tsinda na.

Onda ku kaxhein tunu´ena. Tsinda ko chjanxi ni nchri: Are onchiana chjan ni nchri mee nda ji´i tsindana ixin dauya kojíkua xinga me´ena.


Kandaxenza

Hierba de 60 cm. Hojas con piquitos largos en forma de cruz. Flor amarilla. Cuando llueve nace y se encuentra en mayor cantidad debajo de los hualacates y chiconosle.

Localización geográfica regional. San Marcos Tlacoyalco.

Uso medicinal. Baño de cocimiento: se ponen a hervir tres varitas de 25 cm de kandaxenza, hierba de zorrillo, kandachilako, kandatukuthe, marrubio, mirto de monte, salve real, pirul y romerillo de monte en 20 litros de agua durante 20 minutos. Después del baño temazcal, se bañan con esta agua cada tres u ocho días, tres veces.

Causas y síntomas de la enfermedad. Baño de cocimiento: después de que dan a luz las señoras, se bañan con el cocimiento para desinflamar y sanar bien (V. baño para después del parto).