Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Cora de Jesús María, El Nayar, Nayarit.
Cuyej tu´ upij tu tyi´ guatarij, naayerij mej tyu´ ugu´ atyaj chusetyej mej chej, El Nayar, Nayarit
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Guarej, Higuera
Ficus sp.
Guarej

Aitüij ein aünaütu´upic, axuitzi guara´a. Cüyej aragueica muajcaj pu guatü´ü `alli´i, mu´any ü cüya´aran, ru´aravin pu tyaxcamuei´i carastin. Capú sire´e ü xuta´iran, aüxáá taca´íran tüpu´a auj cüle´ene´en ru´aravij pu `alli´i, tüpu´a arij vivéjme´eny yaa puj tyatütü´ü ma´a `alli´itü üraj, cüj pu tyi i tyanmuavi´i `alli´i tüpua arij cuasij, ajtá ü tyetye´e uraapa´u cüjcaj. Cüte´en pu uráj ájtse e tü veevej, cuinavin patyaxuure´e tüpu´a ira´atyeeveiche. Gu´au vejli´i ajtye´e, ma´agua aíjxaj, mayu etse pu ta´acaj, cavaütsü´ü pu `alli´i ü xamueira´an.

Yaa puj ti´i rátyaguájmee. Las Huertitas.

Guatarij. E´ina ü guaréj tüpu´a `iaacaj, iraatyatairan puj ü cutsapa´aran tü´üquij iraatyatü´üxun tü´üquij ira´atyáratyij autü a´uxe´eve´e.

Yaa pu eincüm tyi icuinye yaa pu tyu´ase. Tü´i aacaj: aüpu pü tyu´u rurej tü tyí´ítü eiguaveeny nusu tye e´íguapue´ityen, na´arij pü tyi´icu aüna cüme´e tü ayan tyi íaacaj tü ajta tyu´uaany tüpu´a tyí´ítü tsica´a eiguachen na´arij tyíítü saráj.

Ajtagu´a pu´u seiqueij tyi´iavüre´e. Tüpu´a arij ca´anyican taca´a cavitsáj pu `alli´ij, matü´ümij ü tuiixcuj ru eipü´üran. Me tyi rajmu´íra´a muj mu´alli´ij tyi´ityan macuaináj, máj ra´ítse´e tü´üquij guatyáguasin.


Higuera

Es un árbol de 8 m de alto, tallo de color gris. Las hojas son verdes, tiesas. Sus flores no se ven, sólo los frutos desde que son unas bolitas chiquitas, verdes, que van creciendo hasta llegar a medir 2.5 cm, cuando están maduros son de color amarillo por fuera, por dentro de color rojizo y entonces se caen del árbol. Semillas muchas parecidas a las de las fresas. Cuando se corta un trozo de la planta le brota sangrita blanca (látex). Da frutos por el mes de mayo y se le caen las hojas durante la temporada seca del año. Crece cerca del río o donde hay un ojo de agua.

Localización geográfica regional. Las Huertitas.

Uso medicinal. Se utiliza en el tratamiento de las hinchazones: se quema la cáscara del palo (tallo) y se muele, el polvo obtenido se pone sobre la parte enferma.

Causas y síntomas de la enfermedad. La hinchazón o también conocida como inflamación, puede presentars en cualquier parte del cuerpo. Son causadas por recibir golpes, cortaduras o cualquier tipo de golpe.

Otros datos. Cuando el fruto está sazón (maduro) se cae del árbol y los puercos aprovechan para comérselos. Esta planta puede ser atacada por la plaga blanca (animalitos de color blanco que parecen algodón), la cual chupa el árbol y hacen que se seque.