Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mam de Motozintla, Chiapas.
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Txmakal te kuncha´ galán, Flor de nochebuena, Flor de pascua
Txmakal te kuncha´ galán

Lugar ja nnelabáh. To lugar chák ix nichák ni che´uj.

Mamartí, Sampláh, Chimalap, Tzijulj, Tzinia´ G´ojbil, Amatenang, Comalap.

Tatch´in tetz balílj tzéh. Tzéh kixiap te jun te jue´ metr, tuchilj tzák nnmak pecioladas, sinuadas. Txmakal mujlike´ tze´ coron te nnmak txak chák, g´ann óka zák. Chakilj te tzéh at jun ta´lj tze´ lech.

Nnoken te remed. K´bantel jun té tuchilj te txak chák te jun txmakal to lamitá litr te a´ tún t´jatchi´y tun tlimax te lech t´nan te ne´. Kxe kalet to kabe´ part te jí g´ij. Jun okz junel. Nota: Bannim k´zekalet ñiala´. Kue chinet hila´ txak txamal ix okeg´et te parch tibaj te cha´k, tún t´ganax luey.

Tzaj ch´man te. Tzinia´ G´ojbil.


Flor de nochebuena, Flor de pascua

Arbustito de 1 a 5 m. Hojas grandes pecioladas, sinuadas. Flores agrupadas redondeadas de grandes brácteas rojas, amarillas o blancas. Toda la planta tiene un jugo lechoso. Crece en climas cálidos y templados.

Localización geográfica regional. Mazapa, Motozintla, Chimalapa, Honduras, Río Guerrero, Amatenango, Comalapa. La información se obtuvo en Río Guerrero.

Causas y síntomas de la enfermedad. Para que aumente la cantidad de leche materna (V. amamantamiento): se hace un té con las brácteas (pétalos en este caso) de una flor en medio litro de agua. Se toma en dos partes durante el día. Una sola vez. Se machacan varios pétalos y se pone la plasta sobre granos, para que maduren pronto.

Otros datos. Tomado en mayor dosis puede ser peligroso.