Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mayo de la Región de Ahome, Sinaloa.
Juyam Jabeta Jijitome Mayo Yoremata Anepo Umu Ahumempo, Sinaroapo
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Marijuana, Marihuana
Marijuana

Ili juya bat´te mamni o busan metrota yoyotu; ili bubuerem sag´guak, bat´ tem sialisi chuchukuli, ili canoam benasi; ume seguam ili cornetam bebenam´ me; ju taka ka bibibit´tu. Un´na komonirapo yoyotu, ka un´na guaguake entok tebujriapo saa güegüeche. Tuu juyapo jipugua.

Jak benakusu teigua itóm nasuk. Siimachi umu Ahomempo, Carapuepo entok Chojimpo.

Jitasu ai jijitogua. Uka kutata nasu kamak a etaj´tianake anai ju jiepsi yeu güenake lapizta benasi tuu ruaitaka anai mamni centimetrom acetepo a kibachanake anai siguampo a kibachanake a pap´piau nukisi ama a jípuna ume almorranas bechiibo. Jabe guakiriata tasemta bechiibo entok ju tat´taria umu kutanapo uka segua sialita tutujnake anai kupteitana san kom´mei kutanachi acha sumana anai juchi yeu machuk agua ug´guanake.

Jitasu a jojoa entok jachisu au nanatia ju kokoa. Ume almorranam jabetachim yeu sasakayun katakateko anai um chobepo baruteteko, tat´tareteko anai chukala au ubako. Guantiriata in´neanake, tat´tariata entok elé´sikiriata. Ju guakia tasiria jabeta tisico ta am natemtak güegüeche.

Guate jitá taayaguame. U jit´tua tasiriata bechiibo, vivinoo jituamak nagua kutiana anai kie baam benasi a jína tat´tak osebe jun´ne juneeli ju kokoreme barut´tinake. Juneeli ketchi ju kokoreme baisi au ubanake taguapo baij taaguarim biasi baij güepo.


Marihuana

Arbolito como de 5 ó 6 m. Hojas grandecitas, casi verde negro, como unas canoitas. Las flores son como cornetitas. El fruto no se le ve. Crece en lugares húmedos, se seca poco y retoña en época de lluvias. Es una planta cordial.

Localización geográfica regional. Toda la región de Ahome, El Fuerte y Choix.

Uso medicinal. Se raja por la mitad el palo y sale el corazón como del grueso de un lápiz introduciendo como 5 cm, untados con aceite refrescante en el intestino dejándolo el tiempo que se aguante para las almorranas. Para la persona con tos seca (V. bronquitis) y con el calor en la garganta, se muele la hoja verde y se aplica en la garganta amarrada con un trapo por la tarde y se quita al día siguiente.

Causas y síntomas de la enfermedad. Las almorranas salen porque la persona está mucho tiempo sentada y sudando del fundillo, calentándose y después bañándose. Se siente dolor con ardor y comezón. La tos seca es un síntoma de un inicio de la persona tísica (V. tísico).

Otros datos. El tratamiento para la tos se acompaña de un cocimiento de salvia tomándolo como agua de uso ya sea caliente o frío para que la persona sudorifique. Asimismo la persona debe bañarse tres veces al día, cada tercer día, en tres ocasiones.