Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mayo de la Región de Ahome, Sinaloa.
Juyam Jabeta Jijitome Mayo Yoremata Anepo Umu Ahumempo, Sinaroapo
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Kuta chukuri, Vara prieta
Cordia curassavica (Jacq.) R. et S.
Kuta chukuri

Senu metro senu takagua ama goij mamnita yoyotu i júya; ilichim sag´guak u malva tenasi; ju segua seguali entok tosali jélai; ju taka ili sikiri. Buia ili namakapo yoyotu guasam mayuachi, boompo, jibá sisialia entok tebujrimpo sesegua. Jamakguei sesebia o tuu juyapo jijipugua.

Jak benakusu teigua itóm nasuk. Mu´um´meu bichák, Ahomempo, Carapuepo, Mochimpo.

Jitasu ai jijitogua. Jabe siborita jíneu bechiibo, o me juyan at orenake o am bakná anai iliki alcoholmak uka ka tuguamta a in´neapo ayá bitianake.

Jitasu a jojoa entok jachisu au nanatia ju kokoa. Kichichiti eenake umu takaguapo jitá at güeramamta benasi.

Guate jitátaayaguame. Jichikiam ai jojogua. Si ili usi yuntakam baayeteko, senu takagua guasuktiriam jípureteko entok ketune a bemelatuko ju a bichorogua tot´tot´tinake.


Vara prieta

Arbusto como de 1.3 m. Hojas chiquitas como las de malva de castilla. Flor medio amarillo-blanca. El fruto es rojito. Crece en tierra durita, a la orilla de cercos, caminos, siempre verde y florea en las lluvias. Puede ser fría o cordial.

Localización geográfica regional. Por El Tecolote, Ahome, El Fuerte y Mochis.

Uso medicinal. Para salvar a una persona que está hechizada o malsiguada, se sahúma con las ramas o se cuecen y con un poco de alcohol se frota donde se siente el mal (V. brujería y sahumar).

Causas y síntomas de la enfermedad. Se siente como que hormiguea alguna parte del cuerpo o que le anda algo.

Otros datos. Se corta para escobas. Si un plebe come muchos frutos ya cuando tenga unos 20 años y esté nuevo se le va a estar doblando su compañero (pene).