nu fiño edyi dyote a jñite cm., nu za´a chevi ku/ dyotr´u/ nu xi ts´ike ne na dyotr´u/, me na munrro ga teji, nu za´a dya chumbu/ji, nu nrrana/ na ts´ik´axtr´u/ cheve e seje, pedye in nrrana/ ma mayo, nu nrrana/ ma septiembre ga mbedye ñe me pesi in xi, te´e kja gomu/ jango bu/bu/ nrrojo.
Jango pese. Calvario del Carme.
Pjeco na jo´o. tjreje, tjreje na me, a/tr´a/ji ñie/che chamba/ji nzhense, lobo, eucalipto o nase, ma pesi tjreje na me, ñonu/ nu xi o nrrana/, o siji ma dya mba/nu/.
Jango va e/ nu nguijeme. nu tjreje na me dya ne ma.
Planta que crece hasta 20-30 cm, tallo varudito, como seco. Hojas pequeñitas y secas como el tomillo, crecen amontonadas entre sí y separadas en el tallo. Flor amarillita, como estrellita, florea desde mayo; en septiembre la flor se ve más abierta y tiene más hojas. Crece en el campo, sólo en las partes donde hay terreno pedregoso o gravudo. Calidad caliente.
Localización geográfica regional. Calvario del Carmen.
Uso medicinal. Tos, tos con flema: se prepara como jarabe, mezclada con capulín, gordolobo, eucalipto o sola para la tos con flema; se mastican las hojas o la flor; también se toma hervida como té.
Causas y síntomas de la enfermedad. La tos con flema, no se quiere quitar.