Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Pima de Yécora, Sonora.
Eg b´sh sham kokodag buy k´gad egtaam oishkam ob sa´e Yukxan, Sonortab g´rakab
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Pashom sa´e, Hierba del pasmo
Pashom sa´e

J´mak sa´e im shi g´50 centimetar miantaam ep t´ycob taam, lal jajag nukad k´shi palchaam kokomrak lal kokmagtaam shi vijguem eg totnar palchaam t´tdg tum totoj, Agost, Septembertan, gioshika, eg gioshgar shi lali palchaamibegtaam, Otubertan b´sh eg j´pkug shontan, b´sh jujguiaj ejtaam sa´e Juniojtan ep i´panaj b´sh ej dudaj shontan. Shi mue nonob nukad eg tatgar. Egtaam sa´e g´ar lal kakablig ju jrapgaj jojod `rab. Otubertan k´g gak am kg ap dushaj k´shi `kajkan.

Oidag j´beg ameg egtaam sa´e. Mayxan, Pilartan.

Aiktu buy k´gad. B´sh pashomnikajkan eg hiridgar eg tatam pasmadgam eg shi a g´gan k´shi ep baigojlan, o pashom nukadan k´g shonbiaj lal jajgar eg toshkoolguiguer b´nagdaj k´shi abar k´g´juiraj.

Egtaam am atataj eg kokodag. B´sh eg pashom am g´shan am heridgartam ep a infección am g´shan shi mu´e tas ko´ojkaj imjojtam dualiaj o gakshaj b´g o moradgam taam a doñaj k´shi im jojtam dualiaj k´she shi ko´okaj. Eg tatam pashom am nukadan im k´gad eg ob shi baigojkaj eg buij db shar im kg´ a juguiar ep im kg´ nokiaj k´she eg toñemdar ayaj b´sh jonram.


Hierba del pasmo

Hierba no muy grande, de cerca de 50 cm de altura. Tiene raíz muy ramificada, tallo verde claro, casi blanco. Hojas chiquitas, angostas, de color pardito, casi plomas, muy finitas. Florece en agosto y septiembre, la flor es chiquita, de color rosa bajito, cuando empieza el frío en octubre se acaba para volver a brotar en junio con las lluvias de verano. Esta planta crece en la falda de los cerros, entre las piedras.

Localización geográfica regional. Maycoba y Los Pilares.

Uso medicinal. Para las heridas con pasmo, para el pasmo de las muelas (V. dolor de muela), para los golpes que están hinchados o pasmados: se remuelen las hojitas mezcladas con manteca de puerco y se unta en la parte afectada.

Causas y síntomas de la enfermedad. Cuando cae pasmo en una herida, ésta se infecta y dura mucho tiempo sin cicatrizar, se pone de un color rojo-morado y no sanan, duelen mucho (V. llagas). La muela con pasmo también es muy mala, a la persona se le hincha mucho la cara, no puede comer, ni hablar y le da calentura.

Otros datos. Es bueno juntar las hojitas en octubre y guardarlas en un lugar seco y sombreado.