Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Pima de Yécora, Sonora.
Eg b´sh sham kokodag buy k´gad egtaam oishkam ob sa´e Yukxan, Sonortab g´rakab
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Tatam muaboy, Hoja redonda
Tatam muaboy

J´mak shi li sa´e 10 centimetar t´ycob ta´am j´mad lal tatnar lal shishirak dapak gajaj mamak lal jugdiar lal shajañ palshaam t´dg o tuajam t´dg kokomrak g´a d´brdaam lal huam gioshika ep shi lalilal gioshgar shi pala´osh t´ycib g´ar lal gioshgar g´ eg jajgar lal jajgar shi toñ kokolta´am egta´am sha´e im shi mu´e tatgar nukad tum d´brdamm darraj. Aak jugdiar g´ar, shi mu´e

sudag amiaj kan ep sudag mian at namkiaj im shi kabajk d´bortan g´ar ep shi k´ gajkan eg d´bar, egtaam sa´e `kash t´ dgkaj k´shi b´sh dutkioj at k´g nasgaj.

Oidag j´beg ameg sa´e. Joblig D´brtan, Tuatan, Cajontan, Vallecitan, Pilartan.

Aiktu buy k´gad egta´am sa´e. Eg tatam kokodag buy k´gad, eg jajga k´g shonbiaj eg tatam ko´ojkam shonpan dashaj encigaraam ep postemillgar infección abar bajbiaj, b´sh nukajkan `kata´am ep am dashaj.

Egtaam a tataj eg kokodag. Eg ob eg shudag im shi i´idaj eg tatam kokodag yumendaj eg enagar infectartan b´sh bayaj b´sh im k´gajkan j´mak tatam a infectartaj o b´sh d´bran eg buger b´sh a baigojkaj k´shi im ap k´g a juguiaj.


Hoja redonda

Hierba muy pequeñita como de 10 cm de altura, cada varita da una hoja, crecen extendidas en el suelo, casi no tiene raíz, está encima de la tierra. Hoja lisa, redonda, con onditas en la orilla, son de color verde claro. Flores amarillas, muy chiquitas, crecen más alto que las hojas. Crece a orilla del arroyo, en los paredones cerca de los aguajes, la encontramos siempre cerca del agua, en terrenos no muy duros y de buena tierra. Siempre está verde.

Localización geográfica regional. Tierra Panda, El Encinal, El Cajoncito, Los Vallecitos y Los Pilares.

Uso medicinal. Para curar el dolor de muela: se machaca la hoja y se pone en la encía. También ayuda a sanar la infección de la postemilla usándose de la misma forma (V. aftas).

Causas y síntomas de la enfermedad. La gente que casi no toma agua, es más fácil que sufra de dolor de muela, porque se le infectan las encías y se le maduran. Cuando se infecta una muela, se hincha la cara y no se puede comer.

Otros datos. La podemos colectar en cualquier tiempo. La hoja tiene un sabor muy enchiloso.