Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoluca de Santa Rosa Loma Larga, Municipio de Hueyapan de Ocampo, Veracruz.
Santa Rosa Yagts Lumuj
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Sauco, Sauco
Sauco

Yi´p kuy 10 metro i yukmi´, metro pim i ñaaka´, poopo´ in ankis tsam xuxutya´yiy, anrroxityam moypa´. Yi´p kuy ñipajtap anki´imyaj.

Juty tam pa´tpa´. Yagats Lumuj, Kan Lumuj, Samaría, Sabaneta.

Tyi i cho´yiy´pa. Fiebre, jawan, su´kxi´ i Bronquitis: watap tum sooxi tobaytyap i witay ni´iki imi tum kuchara i mooya´ tum taasajum ni (akyumtap de tum a wisten minutojum), uktap wisten u tukuten veces al día. Si dya mo´oy yi´y pigaytya´iñ i´ay. Xiwi i xiini: Tobaytyap i witay de ñaaka tum litrujom ni´ akka´mtap tukuten jaaka´ de 20X10 cm, tsaktap iga yu´miñ de wisten a tukuten minutojum, akka´maytyap tum jokok pu´ktauku, jutyim ma´alane´eba. Tungag forma ja´ptap Je´m ay tun wo´oki´, kun uxan ni jap kunu´ktap jutyim ma´alane´eba.

Tyi iga ta matspa je´m ka´akuy.Fiebre, Jawan, su´kxi´ i Bronquitis: Jesik tan je´kpa´ ta matspa fiebre. Tana jampontap i tanamujtap ta jawan t´ypa´. Tana jampontap i tam pagag ku´tpa algun tyi ta su´ks matspa´ o tamatspa bronquitis, ta suksuka´aba i tsam ta je´tyikspa´. Xiwi i xiini. Jesik algun tyi putta´oba de tan organismo, mojpa tooyi tan kuerpo okmi xinpa i ta putka´aba xiwi´.


Sauco

Arbusto o árbol de 10 m de altura aproximadamente, corteza semigruesa, de color blanco, ramas con muchas hojitas. Flor blanca en racimos. Esta planta es sembrada en los solares (patios) de las casas.

Localización geofráfica regional. Santa Rosa Loma Larga, Loma del Tigre, Samaría y Sabaneta.

Uso medicinal. Fiebre, calentura, tos y bronquitis: se hace una infusión (té o cocimiento) de una cucharada de flores en una taza de agua (se hierve 2 ó 3 minutos), se toma dos o tres veces al día. Si no se encuentra la flor se pueden emplear las hojas.

Nacidos e inflamación: se hace una infusión (té o cocimiento) con la corteza, en 1 litro de agua se ponen tres pedazos de 20 x 10 cm de corteza y se deja hervir de 2 a 3 minutos, luego se ponen fomentos tibios en la parte afectada. Otra forma es poner en la parte afectada un cataplasma, se toma un puño de hojas frescas, se machacan con un poco de agua y se pone en la inflamación o grano.

Causas y síntomas de la enfermedad. Fiebre, calentura, tos y bronquitis: cuando se espanta una persona le da fiebre. Asolearse y mojarse caliente proviene la calentura. Asolearse y comer cosas frescas o frías provoca tos o bronquitis, dan escalofríos y a veces estornudan seguido. Nacidos e infamación: cuando tiene algo descompuesto el organismo y quiere desalojarse, empieza una dolencia en cualquier parte del cuerpo, luego se inflama y sale el nacido.