Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Seri de Sonora.
Conca´ac Quih Ziix Icoihipe Hehe Iyaat Oaanloj Coi
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Hamisj, Sangrengado
Jatropha cinerea (Ort.) Muell. Arg.
Hamisj

Hant ihiti cap tiix hanol coi paatox tazo quih taax iti colx cöiyaat ihaa. Itajc quih haxta hxacapojo haxtomihlco hantimac immis. Istj coi taax haxpectilco hoxisolca, xpanams yail coil haxcoaaxajo hmaa, hihassi zi iti intintama ihoo. Iqui tapca maax yapötx oxiquisil haxcoxpo, iteloj quih haxcmihmeelo. Ihapl quih t´haa maax iss haxcaiijaco haxihimaaxato coih paa iti moil. Impaahit iha, hehyeen xah, hantipzx hant caiit quih c´haa cah an oo miip.

Hant iti yaac room. Tahejcö xah, Socaaix xah.

Ziix icoihiipe quih coi haa ac. Hanail cacctim incaam quih taax cahipiit ihaa. Iyaat coi haax quih cöpahinim popaaztoj iix cap tiix cacctim paac haa pohcatax cösahnaxz ahaa. Zaah quih hapx caap tintica coisitai haa. Popaaxix haatectim cpaiisx quih an oo saahfain ahaa. Ziix quih iti cötpaacta coi caa mooquepe ac.

Ziix quih inqueepe isooj quiij iti cahca xah. Cmique hizquih haquix tihx isooj imaactim taax tatiicpan hehyeen com an oo cötihtolca haquijcö quih taax aiitai anxö maa. Hehiyaat itam moos anxö maa ipaacta xahaa tahcaax. Xeepe com moos iqui titoiij ziixcam aiitaix moos hizaax ocompaactoj, tiist quih anxö comöj ipaacta xahaa tahcax, hanxö icca ac taax zaah tintica coisitai haa coipaisxac, xiica hapaztoj hizaax cösahnaxz ahaa oxpaah pactax smiitjij ahaa.


Sangrengado

Es una rama que mide cerca de dos metros de altura. Tiene muchos brazos, lisos y de color cenizo. Las hojas son grandes, redondas, de color verde subido, no tienen aroma. Cuando llegan las lluvias hecha una flor muy pequeña, de color blanco en medio y la orilla rosa. En tiempo de frío, da unas bolitas duras y de color café claro, no se comen. Crece en el monte, en los arroyos, en suelos arenosos.

Localización geográfica regional. Isla del Tiburón, Punta Chueca.

Uso medicinal. Se usa para curar las heridas cuando no quieren sanar. Se hierven unas ramas en un bote de agua y con este cocimiento se lavan las heridas todos los días, después se cubre con un trapo limpio.

Causas y síntomas de la enfermedad. La gente se corta o se hacen heridas cuando anda trabajando en el monte trayendo leña o juntando hierbas útiles, también cuando los hombres salen de pesca y se cortan con el arpón. Las heridas se deben de lavar diario con el cocimiento de hierbas para que sanen y no se pudran.