Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Totonaca de Papantla de Olarte, Veracruz.
Xa Tatzok´ni Lic´uch´un Tutunacu Xa Lac Kachiquin Xla Olarte, Veracruz
[ ]  [ ]  [
Nombres en español
]  [ ]  [ ]
Zuja, Higuera
Zuja

Quihui xla aktuy o ak´cau metro xli talmán, cun ixchaxpán neje talakh´asihuinit y chapulha laktzu xtankh´axec. Ik xanat laktzú, laklmukukujwan la ha durazno. Ix tahuakat laktzú, tangururún y lakxtakni o laksmukuku, makpitswan. Ik xpakh´enitni lakslutonkh´o y laklanga y lata xli huac´ cha taxtu iksnapapa kst´ajat. Xana xlihuac´k´ata. Staka nak kamakh ataman, kputreru y nak kalanqáquihiuin, ni tuwa tlan takh´askan la ha quihui, purqui tach `asiwatawaká nak quihui y na maskak´a y ana staka curnu la quihui.

Aná niku la´. Adolfo Ruíz Cortinez, Allende, Aktzu tzukswat, Ak´pulut, Belizario Domínguez, Cazuila, Emiliano Zapata, Joloapan, Kachiquin xla Olarte, Kak´atit, Kapuksnanquihui, Katzukswat, Lank´a puxka, Lán xtalakawan xla Juárez, Morgadal, Pueblillo, Puksnanquihui, Puxni, Saksi ch´uch´ut, Sombrerete, San Pablo, Unión y Progreso, Xk´am, Xkh´oyot sip´i, Xtakni puxka, Xtakni taxtunú.

Lic´uch´un. Para xli maknikan laktzú quitzistankanin xla min pokh´o, k´otkan aktzú ikst´ajat talak´munikan nak ch´uch´ut y mapupikan. Y lipaxkan lata tlan litamaklkatzi. Tlán k´otkan jaé té k´atzisa, akxiní ama quiltamakú k´ota xa té ikst´ajat tlan iakxtum tak´ota aceite xla olivo o resina para nalipugarlaya.

Xquiltzukut y xa tatat. Amá laktzú quitzistankanin ta slak´an, lakh´ahuitikan, ni tzinkskan, chapanan lcuyat nak min pokh´o y taktujukan.


Higuera

Árbol de 2 a 10m de alto, con el tronco retorcido y raíces naciéndole por todo el tronco. Su flor es pequeña, de color crema como el durazno. El fruto es pequeño, como una bolita verde o amarilla con manchitas blancas. Las hojas son lisas y grandes y de cualquier parte del árbol que se corte sale una leche blanca (látex). Florece en mayo y junio. Crece en acahuales, potreros y monte grande, muchas veces no se le encuentra como un árbol, sino enredado sobre otros árboles que seca y luego ahí crece como árbol.

Localización geográfica regional. Adolfo Ruíz Cortinez, Agua Dulce, Allende, Arroyo Grande, Arroyo verde, Belisario Domínguez, Cazuelas, Cerro del Carbón, Chote, El Carrizal, El Cedral, El Cedro, El Palmar, El Palmito, Emiliano Zapata, Joloapan, Morgadal, Papantla de Olarte, Polutla, Poza Verde, Pueblillo, San Pablo, Sombrerete, Totomoxtle, Unión y Progreso y Vista Hermosa de Juárez.

Uso medicinal. Para matar bichos estomacales (V. lombrices) se toma un poco de la leche se le agrega agua y se pone a hervir al baño María. Luego se toma este té en ayunas, a la hora de haberse tomado el té de la leche de higuera uno debe tomar aceite de olivo o de reciño para purgarse.

Causas y síntomas de la enfermedad. Los bichos dan molestias, mareos, se pierde el hambre, hay temperatura en el estómago y uno anda débil.