Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Cora de Jesús María, El Nayar, Nayarit.
Cuyej tu´ upij tu tyi´ guatarij, naayerij mej tyu´ ugu´ atyaj chusetyej mej chej, El Nayar, Nayarit
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Parai, Paraíso
Parai

Aitüij ein aünaütu´upic, axuitzi guara´a. Cuyej tü `achu tamuamuata´a apuan anxü metro guatü´ü `alli´i, aeigua pu anátye´etye ü xamue´iran; pausaaravin na´arij cuainavin xu´utaj. Ü taca´iran `ura ru´aravi´i pu `alli´i tüpu´a auj cu´aty; ajta tüpu´a arij ca´any tyaumuavi´i `alli´i, muácuacaj pu uraj ajtse´e. Ta´axaj ajta tün tyaumuavi´in cüme´e ityaürij pu pürücü ajtá naa seiree.

Yaa puj ti´i rátyaguájmee. Se encuentra cultivada en las casas de las diferentes rancherías.

Guatarij. Tüpu´a eru´utsüra´a: gu´icacaj puj iraayaatsan ü taca´iran cücaj áj tsajta´a, tü´üquij iraayen ara´apu´a iya´apu´u, ajta chumu´an.

Yaa pu eincüm tyi icuinye yaa pu tyu´ase. Tüpu´a meyán se´ica tyí´ícuca´i, capú rü´ü rista `ame tü ruxaaguaj guácutyi, me tya´aaxaíve´e, ayaa puj tyu´utacü´üpe tü aüüna´a pü raruuraj tüpu´a `ana tyuutatsüüne´in.


Paraíso

Árbol (palo) que crece hasta 15 m de alto. Sus hojas están formadas por muchas hojitas. Las flores son de color lila o rosadas, olorosas. Su fruto es una bolita verde cuando está tierna y de color amarillo cuando madura. Tiene 4 semillas de color café amarillento. Es una planta de jardín y ornamental.

Localización geográfica regional. Se encuentra cultivada en las casas en varias rancherías.

Uso medicinal. Se emplea para calmar los nervios: se cuecen tres frutos (bolitas) en un vaso con agua y se toma por la noche o por la mañana.

Causas y síntomas de la enfermedad. Cuando las personas se enferman de los nervios no pueden dormir, se enojan fácilmente y puede ser provocado por recibir un susto (V. diarrea).