Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Cora de Jesús María, El Nayar, Nayarit.
Cuyej tu´ upij tu tyi´ guatarij, naayerij mej tyu´ ugu´ atyaj chusetyej mej chej, El Nayar, Nayarit
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Tu´upij tü suravi´in ta´aca, Tu´upij tü suravi´in ta´aca
Tu´upij tü suravi´in ta´aca

Aitüij ein aünaütu´upic, axuitzi guara´a. Tu´upij tü suuravin tyacüye´e, naimúi pu caju´uxa´a muany naimi´i eüya´aran ájta xamueiran, ayéjcha´ata tyi´i cajuxa´amej ü tacairan ajtá catsicare´eme´e, aüpu `icün pü tya´u vi´irajcülen ü xamueiran, cuatúmua ü xutairan. Tüjpüna´a pu ru´ara, ajta tüjpüna´a pu xutaj.

Yaa puj ti´i rátyaguájmee. Barrio San Miguel, El Panteón, Las Huertitas, Santa Cruz, San Juan Peyotán, Huaynamota.

Guatarij. Ü naana´aran e´ina tu´upij méj ya´acaj mü uucaj tüpu´a mauchan tyiyaúmu´a, para tü guatyaapu´are ü xuure´e tü ananyinei, iranyaatsan puj ü naana´aran tü´üquij irantyiyeen.


Tu´upij tü suravi´in ta´aca

Planta que mide 1.40 cm de alto. Tiene los tallos y las hojas de color gris, cubiertos de muchos pelitos (muy pubescentes). Las flores son moradas. El fruto es redondo, de 1 cm de diámetro, con muchos pelitos y espinas, éste se queda fácilmente pegado en la ropa. Florece casi todo el año, siempre está verde. Crece en el monte.

Localización geográfica regional. Barrio San Miguel, El Panteón, Las Huertitas, Santa Cruz, San Juan Peyotán y Huaynamota.

Uso medicinal. La raíz de esta planta la toman las señoras que acaban de parir para detener la sangre (hemorragia): se cuece la raíz en un vaso con agua y se toma.

Causas y síntomas de la enfermedad. Las hemorragias se caracterizan por presentar flujo excesivo de sangre en las señoras que no quedan bien después del parto.