Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mam de Motozintla, Chiapas.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Borraj, Borraja, Flor morada
Borraj

Lugar ja nnelaváh. Te lugar che´uj, Tagbial te Juárez, Topajchák, Belén, Nichvil, Ulenté, To Salvia, Te Grandez.

Tatch´in tetz balilj ahualj. Ahuala agbihá ix hilatg´ab te 30-60 centimetr te tuihe´, tguzumálj (tun tzamal zák ix káuj chakilj), tet jan hoyoj, zulinn, ajuntg´ab, te k´een g´ek ix tguzumalj. Te txak te nim, pin, xjilj, ix tguzumalj. Te txmakal k´een zpélj, tzen jun che´uj te kabe´-ox centímetr te tkuj, mujliken te hilatg´ab.

Nnoken te remed. Tun te van nim te mineral, ku bant tchiet xgáj tze´ espinak óka acelg tun telag´e te debilidá ix te anem.

Te té xe kalet te kahjbilj te chích, kué lok-loh te ox minut kabe´ txak ix hilá txmakalj to jun táz te a´ ix xe kalet chák, tólo tchial. Kú chichoet cháx hilá txmakal te tejig´ij tun tkutz te lech te ta knan ají tiló inkutz luey; ban tchichkan nim a´ ix te chaliment bienech tun atelj te lech.

Tzaj ch´mán te. To Salvia.


Borraja, Flor morada

Planta anual y robusta de 30-60 cm de altura, áspera (por los pelos blancos y duros que la cubren totalmente), detallo hueco, erguido, ramoso, de color obscuro y peludo. Las hojas son grandes, gruesas, ovales y peludas. Las flores son de un intenso color azul, como una estrella de 2-3 cm de diámetro, agrupadas en ramillete. Crece en lugares montañosos y de clima frío.

Localización geográfica regional. Año de Juárez, Pinabeto, Belén, Niquivil, Porvenir, Las Salvias, La Grandeza. La información se obtuvo de en las Salvias.

Causas y síntomas de la enfermedad. Para combatir la debilidad y la anemia: por la gran cantidad de minerales, se puede comer cocida como espinaca o acelga. El té se toma para limpiar la sangre: se hierven por 3 minutos dos hojas y varias flores en una taza de agua y se toma caliente, sin endulzar. Para bajar la leche en las mamás que no les baja luego: se comen crudas varias florecitas al día, es importante que tomen mucha agua y se alimente bien para tener leche.