Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mam de Motozintla, Chiapas.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Chap, Nance, Nanche
Chap

Lugar já nnelaváh. to lugar chák ix ñia che´uj ñia chák, hilaelj to chóch txolabj ix kuk in tapáh bienech te tzajkaj.

Tatch´in tetz balilj te tzéh. Tzéh te lajoj kabe´ metr tuchilj tg´ab zuít ix butch tg´ab tomentosas, txak xjíIj, te cháj olajoj centimetr te tka´. Te txmakal nngutza´ tze´ racim tuí te k´een g´ann-tchakal, te tgutz ta spunn, te chunx te jun garbanz, vankokj ix chom chí´, at jun tejajilj.

Nnoken te remed. Kue banch´let té tuchilj cháj centimetr te tzjolmisalj tu´ jun te litr a´; tun tbant tponaj te tiab tku´j zák (kxe kalet). Axexjú té kxe g´et te tzmá nncheku-aláh tun atelj chvalor ix chalbilj ok kbantel juntel hel ix kuihebelj te tchichelj. Nnoken te té tun t´kutz te lech ix purg te talbilj.

Tzaj ch´man te. Mazap.


Nance, Nanche

Árbol de hasta 12 m con ramas delgadas y ramitas tomentosas. Hojas ovado-elípticas enteras y coriáceas de 4 a 10 cm de largo. Las flores se producen en racimos terminales de color amarillo-rojizo. El fruto es globuloso, del tamaño de un garbanzo, aromático y agridulce, tiene una sola semilla. Crece en lugares cálidos y templados, frecuentemente en terrenos pedregosos y arenosos pues resiste bien la sequía.

Localización geográfica regional. Mazapa (sitio donde se obtuvo la información).

Causas y síntomas de la enfermedad. Para hacer desaparecer el flujo blanco: se hace té con 4 cm de corteza para 1 litro de agua. Este mismo té se les da a las recién paridas para darles fuerza y que su matriz se componga otra vez y pare el sangrado (V. cuarentena). Sirve el mismo té para bajar la leche y purgar el vientre.