Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mam de Motozintla, Chiapas.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Pricón, Pericón, Flor de Santa María
Pricón

Lugar ja nnclaváh. To lugar nichák niche´uj; Samplah, Tui Kúm Jordán, Toninchgalaj, Horizaont.

Tatch´in tetz balilj kulj. Kulj, ta-nek, agbí te 30 a 80 centimetr te tuihe´. Te txak, paguáh, ñiáláh. Te txmakal junchi´ montoní van chan jun espig te k´een hann, tuchilj jun tbanilj ix yiazix tkok´jalj tzen anís; según te koxla´ kjahuel lleglet naha-mel te oxlajoj te agost, porque, te kolelj inxitelga´ te valor.

Nnoken te remed. Kue pat-let to zíb tun xilag´e te ñialá spirit ix te lejiy, tun tiló kica´ ñialá aji hat jun yab. Kue banch´let jun té tun telagué te t´chó te jkuj, chelkuj ix nnajagu tuntpaj ñialá atay te jkuj xe kalet ban chák tmankulen te kuahán. Axexhá té ix tzen axexjí tbanch´let, ku bant tcálet tun telag´e te t´chó te jkuj ajitiemp te tkiahilj.

Tzaj ch´man te. Belizari Doming.


Pericón, Flor de Santa María

Planta silvestre, herbácea, anual de 30 a 80 cm de altura. Las hojas son aisladas, opuestas, simples y sin estípulas. Las flores dispuestas cabezuelas agrupadas formando una espiga de color amarillo, con un fuerte y agradable olor a anís; según las creencias debe recolectarse antes del 30 de agosto, porque sino, el diablo le roba su poder. Crece en zonas templadas.

Localización geográfica regional. Motozintla, Tuixcum, Jordán, Libertad Frontera, Horizonte. La información se obtuvo en Belizario Domínguez.

Causas y síntomas de la enfermedad. Se quema en sahumerio para ahuyentar a los malos espíritus y la lejía, para que no causen problemas cuando hay algún enfermo (V. hechicerías). Se prepara té para calmar el dolor de estómago, diarrea y vómito provocados por mal funcionamiento del estómago; se toma bien caliente después de las comidas. Este mismo té y de ésta misma forma, se puede tomar para calmar el dolor de estómago durante la menstruación (dolor de regla).