Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mam de Motozintla, Chiapas.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Sant txak, Zanahoria, Hoja santa
Piper sanctum (Miq.) Schldl.
Sant txak

Lugar ja nnelabáh. To lugar chák ix nichák niche´uj. Samartí, Sampláh, Chimalap, Tijulj, Tzinia´ G´ojbil, Amatenag, Comlap.

Tatch´in tetz balilj tzéh. Tzéh kixlap te kabe´ metr te tuhie´, te tg´ab tok´bajilj tuchi txak nmak txolj, pecioladas, tze´ tanim, te 20-25 centimetr te tuihe´ ix 14-18 centimetr te t´gutz tze´ iboch, ko´kj ix te tzinzjal chi´ ix tze´ ich. Te txmakal nnekanet tze´ spig zuit tze´ tje´ te hich´.

Nnoken te remed. Tún te galán tga-anann tej kuj, kue banch´let lamitá txak tún jun táz te a´ ix kxe kalet tbankulé te cuaháh.

Nnoken t´un tel t´chó tij ch´ij; kue chinet hilá txak ix okeg´et te parch ají tóka t´chó (tetkáh, jkuj, bak).

Tzaj ch´man te. Horizont.


Zanahoria, Hoja santa

Arbusto de unos 2 m de altura, de ramas frágiles. Hojas alternas, pecioladas, redondeado-acora-zonadas, de 20-25 cm de largo y 14-18 cm de ancho, membranosas, aromáticas y de sabor dulce y algo picante. Las flores aparecen en espigas delgadas que parecen colas de ratón. Crece en climas cálidos y templados.

Localización geográfica regional. Mazapa, Motozintla, Chimalapa, Honduras, Río Guerrero, Amatenango, Comalapa. La información se obtuvo en horizonte.

Causas y síntomas de la enfermedad. Para el buen funcionamiento del estómago: se apaga media hoja para una taza de agua y se toma después de comer. Sirve para calmar dolores externos: se machacan suficientes hojas y se pone la plasta en el lugar del dolor (músculos, estómago, huesos).