Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Nahua de la Magdalena Tlatelulco, Tlaxcala.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Epasotl, Yapaclina, Epazote de zorrillo, Hierba de zorrillo
Epasotl, Yapaclina

In se xiuitl tlen moskaltia se metloikuayo petstik imajtlapalua itenko uitstike uan uejueyak axoxoktike, tlen selike moskaltia itlakpak in ikuayoua, uan tlen chikatoke kate tlatsintla ijxochiyoua inin chokotsitsi xoxoktike kipia miek iyoloua. In kiuitl nochipa xochioua niki kejman tlaseseya. Moskaltia in kuatla, metepanko, ojtenko, uan tlalkaualtipa. Moinekui miek uan yeka kejman se kiolinia miyotia. Amo chichik uan moijtoua totonki.

Tlaitikpak kampa kate. Moskaltia in La Magdalena Tlaltelulko, Tekpa, Tetela, Teotlalpan, Yoalkoatl, Kalnauak, Komaltiopa uan Poxtla.

Xiuipajtli mojtekiuia. In Epasotl tlen epatl mojtekiuia kampa se kikokoua iitik uan kejman se momapitsa. Moposonia se ikechkuayo ipan se litlo atl uan mokoni in tlaposonalatl. Niki kualika kejman se sejsekalaktok motlalilis.

Tlen ijka pejua uan momachilis in kokolis. In momapitsa pejua pampa mamaseua kualistli tlen te itlakoua, niki kejman se ki kokoua iitik uan pampa tlakoni miek. In tlakayosejseya pejua pampa tlasejseya.

Nokseki mojtekiuia. Amo tlayolmelaua nokseki tlen kualika inin xiuitl.


Epazote de zorrillo, Hierba de zorrillo

Es una planta como de 1 m de altura, su tallo es liso. Sus hojas son picuditas y alargaditas de color verde claro, las más tiernas crecen arriba de la varita y las hojas viejas son grandes y crecen abajo. Sus flores son chiquitas de color verde y da mucha semilla. Esta hierba florea todo el tiempo y a veces también hay cuando hiela. Crece en los campos, linderos, caminos y terrenos baldíos. Huele mucho y por eso trasciende cuando se le toca o se le pasa la mano. No amarga y se le considera caliente.

Localización geográfica regional. La Magdalena Tlaltelulco, Tecpa, Teotlalpa, Yoalcoatl, Calnahuac, Comaltiopa y Poxtla.

Uso medicinal. Sirve para el dolor de estómago y para la diarrea. Se hierve una ramita de la planta en medio litro de agua y se toma como té. También sirve para los enfriamientos, untado.

Causas y síntomas de la enfermedad. La diarrea viene por comer cosas dañosas, el dolor de estómago también da por esto y por tomar mucho. Los enfriamientos son dolores que dan por el frío.