Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Nahua de la Magdalena Tlatelulco, Tlaxcala.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Lengua de vaca, Lengua de vaca
Lengua de vaca

In se xiuitl tlen moskaltia se uan tlajko o ome metlo, ikuayoua xoxoktike amo kijpia uitstli imajtlapalua moijta kejse inenepil in tlapiali, pejua patlauake itenko uitstike uan tljmi yekauitstik imajtlapalua tlen selike kijpia iyekapa ikuayoua uan tlen chikauake inin uejueyi kijpia tlatsintla. Ijxochioua kijsa iyekapa ikuayoua, tolontike istake ken se tlenin asomiatl. In xiuitl nochipa kijpia imajtlapalua, amo uajki in xopantla mopanoltia, uan moskaltia ipan nochtin tlalitkpak, kuajtla, tepexico, metepanko, ojtenko uan tlaltonaltipa. In xiuitl moijtoua sejsek.

Tlaltikpak kampa kate. Inin xiuitl moskaltia in La Magdalena Tlaltelulko, Tekpa, Tetela, Teotlalpan, Yoalkoatl, Kalnauak, Komaltiopa uan Poxtla.

Mojtekiua xiuipajtli. In Lengua de vaca mojtekiuia kampa kijpia sauame mojposonia se maxkochtli in xiuitl ika se litlo atl uan ika in atl mojpapaka inin sauame. Niki mojtekiuia in xiuitl kejman se kijpia totonki, moteki se imajtiapal xoxouik motlalilia iyatl uan lechonchiacayotl uan ijka kitsakua to kuetlaxko ipan totlakayo.

Tlen ijka pejua uan momachilia in kokolis. Inin sauame pejua kampa mits tsopilo sayoly, Mektsi uan nokseki kijsa san ijkon, ke se xoxokoteuits uan ajuayoke. In totonki pejua pampa se kijsa kuentla kejm tlasejseya, moxolonia o mamaseua tlamantli tlen teitlakoua.

Nokseki mojtekiuia. Amo tlayolmelaua nokseki tlen kualika inin xiuitl.


Lengua de vaca

Esta hierba se da en matas como de 1.5-2 m, sus tallos son verdes y sin espinas. Sus hojas se parecen a la lengua de una vaca, anchas al principio, picuditas alrededor y terminan en punta, las más tiernas crecen hasta arriba del tallo, las hojas maduras son más grandes y están abajo. Sus flores salen arriba de las varitas y son unas bolitas pequeñitas blancas, parecidas a los botones del azomiate. Siempre está dando hoja, no se seca después del temporal y crece en casi todos lados, los campos, las barrancas, linderos, caminos y solares. Esta planta se considera fresca.

Localización geográfica regional. La Magdalena Tlaltelulco, Tecpa, Tetela, Teotlalpa, Yoalcoatl, Calnahuac, Comaltiopa y Poxtla.

Uso medicinal. Se usa para los granos. Se hierve un manojito de la planta en 1 litro de agua y con esta agua se lavan los granos. También se usa esta planta para la calentura, se toma una hoja fresca, se lava y encima se le pone tabaco y manteca. Esto se voltea sobre la piel quedando la hoja arriba como tapa.

Causas y síntomas de la enfermedad. Los granos salen por varias causas, por piquetes de mosco, de colmena, por salpullido o a veces salen así nada más como los mezquinos, algunos dan comezón. La calentura da por salir al frío de repente, mojarse o comer cosas dañosas.