Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Nahua de la Sierra de Zongolica, Veracruz.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Panalito, Panalito
Panalito

Inin xiuitl kali ik se tlachijchiuas kaltempa, ixifio pitsauak iuan ueueyakej, moskaltia keme omepuale centímetros iuan ixochio istak kej panali. Inin se kahse toktok itech kouitl, pilkatotej kaltempa, moskaltia kani tlatona iuan koni tlaseseya, moneki se kiatekis tlamo uakis.

Kanin moskaltia. Tepepa, Nakaxtla, Atexoxocoapa, Zomajapa, Texoxocoapa, Ixpalcuautla, Palapa, Ayojapa, Totolacatla.

Inejnekilis. Ini xiuitl monejneki ika oksiki xijpajmej pampa se kikotonas keman, se tlatlasi miak. Motejteki kana matlali iyakyo iuan ixochio mosepanoua ika: bogambilia iuan kaxtilamexcali nochi mopasonia itich se kontsi satepa se koni siki tonali keman sekimochilia kualli ayijmo se koni.

Tleka iuan kenkolistli se kimachilia. Keman miak se tlatlase, se mochiua keman amo se mokechtla kentla, ualeua uits keman tlaseseya miak.

Oksekimej. Inin xiuitl miak monejnike iuan momate kani tlaseseya.


Panalito

Es una planta ornamental, tallo delgado. Hojas chicas y alargadas. Flores color blanco en forma de unos panales de avispa. Se encuentra sembrada en botes, a orillas de patios o en las cercas. Es de clima cálido y templado, necesita estar en tierra húmeda si no se seca. Es una planta caliente.

Localización geográfica regional. Zomajapa, Texoxocoapa, Nacaxtla, Ixpalcuatla, Palapa, Ayojapa, Totolacatla, Xonamanca, Tepepa.

Uso medicinal. Esta planta interviene en un compuesto medicinal para la tos. Se cortan unas diez puntas con flores y se mezcla con bogambilia, sábila, hojas de limón; todo esto se pone a hervir en un jarro de 1 litro de agua. Luego se toma como agua de tiempo durante algunos días hasta que se quite la enfermedad.

Causas y síntomas de la enfermedad.La tos de frialdad se da en ocasiones porque hay mucha humedad y también cuando el tiempo está muy frío.

Otros datos. Esta planta se utiliza frecuentemente en la zona caliente de la sierra, aunque también se adapta en la zona caliente pero no es tan conocida.