Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoloca de San Marcos Tlacoyalco y San Juan Atzingo, Puebla.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Kandakachii, Kandakachii
Kandakachii

Ka ji´i danguí´nxi ja ní kan cm. chaan ka xhaa anseeni ku kuxhaka, tsu´eka ruatsjo ko duan ko dangui konithjao jninxi ko kunithjao nanxi.

Ko ka ji´i duan rajna o chasen. Ndo Juan Ndanchin.

Kaxhain rrugunda xhuan. Ne´e na kundanchia: Xhunthe ná thúlo ka o thena´o chaaka de kanthena´o cm amee xhuthe yoo tí xhatuchu´a jiinda ko ditsinge´e nchi xhee ko kuxindaa ku´a xe mee na ditsinge´e nchi xee kulúcho, ko jinda ji´ina dínga nda ti dine´eba, kai nchao tuntsinga ná chaa kandalachii ko nchi xhandasua (alcohol) ko dete´aka ti bine´eba ko disiáxi ru´o mantachjan ru´achan.

Kaxhain thinxi ko kaxhain tu´eni. Tinne´e kundanchia: Ti ri anto jii kundanchia ko are diku´anaba, ti nne´eba yaa ndadendama ko anto tii.


Kandakachii

Hierba de 60 cm. Hojas en forma de corazón, con pelusa, Flores blancas, crecen de septiembre a agosto.

Localización geográfica regional. San Juan Atzingo.

Uso medicinal. Piquete de alacrán: se hierve un manojo como de 15 ramas de 25 cm cada una en 2 litros de agua y se le pone un poco de caca de toro, si no hay de toro se le pone de burro, con esta agua se lava la parte afectada, se muele una hoja de kandakachii con un poquito de alcohol y se pone donde picó el alacrán y se envuelve con una tela limpia (V. picadura de alacrán).

Causas y síntomas de la enfermedad. Piquete de alacrán: a veces hay muchos alacranes y por descuido les pica, se entume la parte donde picó y duele mucho.