Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoloca de San Marcos Tlacoyalco y San Juan Atzingo, Puebla.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Ntatsusuma, Sutsuma
Ntatsusuma

Nta ji´i dangui nta ni a noo m ndeenta tinga ma nta. kee nta tonka jinganito ntaa ixin rramachja, tsjo´enta rua tsjo ko duan tsjo kon; thjao nanxi. Dangui ngoinxi chasen ji´i.

Chjeanxi kaxhein jii nunde. Ndo Juan Chasen Ndanchin.

Kaxhexhein rrugunda xhuan. Chidisentería: Xhuthee na rramochjan thenaco cm. ko ixin ri´o liitro jinda kai dikao ri´o rueénta. Ko tho guayaba ko ri´o rue nta thosúi. Si´inaa chichjan nda ni ndi´a ixin ní o noo ncha´o. Xhaa nda teechjan di´ina. Tade, thon, dichjeenga rotheena: Tsjí´i ka: Tsji´i nta ji´i dínga tsji yo ndi´a a nch´ao ta tuxhu´en na.

Kaxheínxi ko kaxhein tunu´ena. Chidisentería: Ixin sua ngaajniina. nanado thjina ndúja ko kaijní dinthji. Tade: Ixin diku´a kaxhein tadena ko anto tii. Thon: Ixin nnena kuxisen ko dathjoe. Dichjenga rothee na: Ixin anto tunki mexínxi dichjena rothe. dachrjen jni ko anto tii.


Sutsuma

Árbol de 3 a 4 m, tronco rasposo. Hojas ovaladas, anchas, unidas al tallo por ramitas. Flor blanca, se da en septiembre, fructifica en cuaresma. Crece dondequiera.

Localización geográfica regional. San Juan Atzingo.

Uso medicinal. Disentería (V. diarrea): se hierve una rama de 15 cm en medio litro de agua, a veces se acompaña de cáscara (corteza) de guayaba y cáscara de nanche, se toma un pocillo tres veces al día antes de comer durante tres o cuatro días. Cada vez que se toma se hace el té. Cortadas (V. herida), granos y rajadas de los pies: la leche se pone dos veces al día hasta que desaparece el mal.

Causas y síntomas de la enfermedad. Disentería: por calor en el estómago, dan ganas de ir al baño muchas veces, zurran sangre y duele.

Cortadas: por descuido que se cortan, duele y arde. Granos: por piquetes de moscos, da comezón y se inflama. Rajadas en los pies: por tanto frío se rajan, sangran y duelen los pies.