Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoloca de San Marcos Tlacoyalco y San Juan Atzingo, Puebla.
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Ntaxinithjao, Órgano
Stenocereus marginatus (DC.) A. Berger et Buxbeaum
Ntaxinithjao

Nta ji´ii jangui nta nía a noo m, chunda ncha´a ko j-inninta, tsjo´e játse tsjo, xhutsjo kunithja nínxi, ku nchía thuchjeenda kunithjao noónxi. Kayoí rajna juannta ji´i.

Chjeanxí kaxhein jii nunde. Ndo Juan Chasen Ndanchii.

Kaxhein rrugunda xhuan. Chru´a tsjuana: Ndauchjee ntaji´í dengaa tse´e na ko ri´o xhunchri dinga chreena panduénxi ónchaon tjina. Ko iti´a.

Chin jni tsje: Xhuthe ndachjen ka kun cm. en ná liitro jínda ko dií nda xha nda.

Kaxheinxi ko kexhein tunu´eni. Are chru´a tsjuana: Tii tse´ena.

Chijni tsjen: Ixin ná xhaon na kjeen chi jii.


Órgano

Arbusto de 3 a 4 m, tronco (tallo) tubular con espinas a lo largo. Sin hojas. La flor es roja y florece en Semana Santa, da tuna en abril. Dondequiera nace.

Localización geográfica regional. San Juan Atzingo.

Uso medicinal. Cuando no pueden obrar (V. estreñimiento): la carne del órgano se pone en el estomago y en la parte de atrás con un poquito de jabón oro, se amarra y al otro día ya pueden obrar sin dolor. Diabetes: se hierve la carne de un trozo de 20 cm en 1 litro de agua y se toma como agua de tiempo.

Causas y síntomas de la enfermedad. Cuando no pueden obrar: duele el estómago. Diabetes: por algún susto la sangre se vuelve agua.