Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Seri de Sonora.
Conca´ac Quih Ziix Icoihipe Hehe Iyaat Oaanloj Coi
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Cat ipatplit, Mal de ojo
Horsfordia alata (S. Wats.) Gray
Cat ipatplit

Hehe hant ihiiti hipiix hanl coipatiaax imaac coih taax iti coacösxaj iha, itaaslca coi taax oxpaanams yail coil iha xo, haxquimaxato haxtihi haxmaa, haxiimpettxl coo coi miih, iqui taapca maax cmaax yapötx haxcoxpo quih iti mooxalca. Ihaasi zo iti intaama ho. Istaalca coi taax haxmoomiihjo, hizaax ocötpaacta haxmiizjo impaaho yaooloj istaalca iti com coom. Hast cah taax an oo coocöp iha, haho quih iteel com moos iti moom, haaca quih hant zo cötiij maax tiix ihiin ac ah iti moocöp. Coomeeten hant coopetiilc xah, xtisil xah, hant iipzx cah an oo moocöp, hant hast quih quihiha quih moos an oo miiticool.

Hant iti yaacp coom. Socaaix xah, Tahejcö xah, Haxöl ihom queejim xah, ziipoxl iifa, Xah taax tcoo iti yaacp iha.

Ziix icoihiipe quih coi haa ac. Ixaaicoj coi taax hax an oo tpaaquim maax tiixele cmaax quiitoj coi an oo maahqueetc.

Ziix quih iti cötpaacta coi mooquepe xah. Ziix quih inqueepe isooj quiij iti caha xah. Quiitoj coi taax injiizi zaah quiij tiix oaah iha. Xeepe quih iteel tintica tiix czahox iha, zaah quij xeepe com an oo tiihizat hant cem moo hax mooxpo hizaax ocoipaacta ac icoofiaa cap yamiipala ha.


Mal de ojo

Es una rama que mide cerca de medio metro, tiene las hojas verde cenizo, son un poco redonditas, cuando llueve hecha flores blancas. No tiene olor. Las hojas son lisas, se le notan mucho las rayitas que parten la hoja. Crece en los cerros, en la orilla del camino, junto con a´aca (crucilla blanca), golondrina, tisil. Se encuentra en los arroyos, en suelo pedregoso.

Localización geográfica regional. Punta Chueca, Isla del Tiburón, Desemboque, Desemboque Viejo, Las Víboras.

Uso medicinal. La raíz se remoja en agua y cuando duelen los ojos se ponen gotitas.

Causas y síntomas de la enfermedad. Los ojos duelen porque lastima el sol. En las costas brilla mucho el sol y se refleja en el mar y la arena (V. mal de los ojos).