Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Seri de Sonora.
Conca´ac Quih Ziix Icoihipe Hehe Iyaat Oaanloj Coi
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Cocachli, Cocachli
Cocachli

Hehe hant quiiti hipiix iti colx coi iyaat hanool coi paatox tazo ihmaa. Itajc iti quiticol coi taax haxtimaxato haxtmaiixat iha, istaalca coi taax haxmicölao, icoasx quih coi haa ac quinol zaac caapimozit taax iti quiyaat ihaa. Xpanams yail coil haxcoaaxajo ihmaa. Itaac com tiix ziix quih hasii quiipi quih taax ihmaa, ihapl quih t´hamaax hihiyoz quiiti miij, yapötx coi taax oxotixt haximaslo. Iqui tmaapca maax mooxi. Haho quih iteel com iti coocöp ihaa, hehyeen com moos an oo moom hehet hizaax ihin com moocöp haas xah, sepool xah, haaxat, hantihiipi iti yaap quih taax hastancoj caah an oo miiti.

Hant quih iti yaacp coom. Socaaix xah, Haxöl ihom xah, hant ipiix iti moocöp.

Ziix icoihiipe quih coi haa ac. Haasax icaactim quih taax ocoihiipi iha, quiitoj ihaaij quih moos ocoipaah iha. Hizaax ipaai c´haa itajc quih popaaztoj pomeeque taax cmaax haax cöspaasi ihaa. Quitooj ihaaij quih haamotax quipni comcösahnaxz haha. Ziix quih iti cötpaacta coi caa mooquepe ac.

Ziix quih inqueepe isooj quiij iti cahca xah. Icamooquepe ipiix hant toncoj cöih quih taax iti coi haha, tcaaimax imiicatx, hizaax ocoipaata isaax imaaixaj iha taax ahitahma itooj maaij oxtpaactax icootj iti cmaa hoo. Ihaait caap tiix ziix zi an oo miima miima haa.


Cocachli

Es una rama que mide cerca de un metro de altura. Los palitos son de color café claro, las hojas son largas, miden cerca de dos centímetros y son de color verde subido. La rama tiene olor bonito, florece en tiempo de frío, las flores son chiquitas, amarillas. Cuando no llueve se seca. Crece en la orilla del camino y en el monte junto con cosahui, péchitas, sepush, hediondilla. El suelo donde crece es pedregoso.

Localización geográfica regional. Punta Chueca, Desemboque.

Uso medicinal. Se usa para los ataques, lo mareado. Se hierven unas ramas en dos tazas de agua, se toma tibio como agua de uso y se frota la frente cuando se siente mareado.

Causas y síntomas de la enfermedad. Esta enfermedad empieza cuando tienen cerca de 7 años de edad y se les quita hasta que terminan de crecer; se atarantan y se caen, esto les pasa porque están débiles, tienen anemia.