Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Seri de Sonora.
Conca´ac Quih Ziix Icoihipe Hehe Iyaat Oaanloj Coi
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Cos, Mangle
Cos

Hehe hant quiiti hipiix iti colx coi hiyaat taax hanl coipatiaax cocöj taax c´haha. Inail itacl com tiix haxmoosclo, istaalca com taax cacöl. Ihaa, haximpetilco, icoox quih haacoipaaho ac quinol zaac cap imoziit taxx an oo coisitaaiha, xpanams yail coil haxcociaxojo ihmaa; hehe hipiix ihasii zi iti intaama hoo. Yapötx zi itcmaxi ho. Xo zoi xiica haxctoclanlca haxquimaxato paac iti moxaalca, hant caap hanso haha, impaahit ihaa. Xeepe quih iteel com tiix iti coocöp inan hantcaiit com ah an oo miip, tacs quih hant zo cötiij maax tiix ihiin ac ah iti miij.

Hant iti yaacp coom. Socaaix xah, pnacooj quih icoot coictim xah, ziipöxl iifa, Zaaj quihöj xah, Hipiix tcoo iti moocöp.

Ziix icoihiipe coi haa ac. Quipnij xah quisaata xanpanjizx inailc paac haquix paitaa popaaztoj iix caap quipolex elca ac cösah caiij ahaa hizaax ocoipaah papxa taax zaah caap slimiha. Ziix quih iti cötpaacta coi caa mooquepe xah.

Ziix quih inqueepe isooj quiij iti cahca ac. Quipnij ac taax mahjiz tmiplamax hizaax ocötpaactax haxinmeelo hataap cmipla quih moos an oo mooma, ziix quisax haquix tiihx hataap coo taa isooj mizj itcmaii icamooquepe hipiix iti coomaa.

Ziix quih ihmaa quih moos iti coi paii ac. Quilit copxöt coi compaaisx icöloj isooj ancom an oo coom coi tpaztoj maax haxihmeelo hizaax hah an oo cmahjiit


Mangle

Es una rama que mide cerca de dos metros de altura. Tiene la cáscara del palo de color cenizo, las hojas son grandes, redondeadas, miden alrededor de cinco centímetros, son de color verde subido; esta rama no tiene aroma. No hecha flor, da unas bolitas de color café durante todo el año, no se comen. Crece en la orilla de la playa, en la arena, junto con tax.

Localización geográfica regional. Punta Chueca, Santa Rosa, Las Víboras, Sargento.

Uso medicinal. Para el dolor de garganta o de anginas se hierve un pedazo de cáscara en una taza de agua y se hacen gárgaras calientes tres veces al día.

Causas y síntomas de la enfermedad. Duele la garganta cuando esta muy colorada y tiene pus, esto pasa porque a la persona le ha pegado gripa y no se ha cuidado.

Otros datos. Lavándose el cabello con el cocimiento de la corteza se pinta de color rojizo.