Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Seri de Sonora.
Conca´ac Quih Ziix Icoihipe Hehe Iyaat Oaanloj Coi
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Paaza, Paaza
Paaza

Hehe hant ihiti hipiix iquiquinol tazo imoc coih cah iti colx miyaat. Itajc an oo coiplam coi xpanams yail coix haxcöipoolo hmaa. Istaalca coi oxomixt. Quinail zaal cap ha cöpahecotax coi imaal taax iti siiyaat ahaa, xpanams yail coil haxcöipoolo hmaa. Icös oxoquixt haxcatxo itajc cois imiis coil ihaa. Imam imam iizax xah, hant yail ihat iizax tiix t´haa maax iis oxoquixt paac iti moxaalca, ancoom tiix ziixcohimt cmis paac an oo tap haxtoatöjo maa Conca´ac coi imitooj. Hehyeen com xah, hast ixaaix xah, taax iti moocöp. Haat xah poohaas camoz quih taax quicoot miip.

Hant iti yaacp coom. Socaaix xah, Tahejcö xah.

Ziix icoihiipe quih coi haa ac. Cmam iquilt cma hapxcom quih taax ocoipaah iha, iimt coi mizjopaa taa coisix ac. Iyaat coi pahizj quiimt coi coihitai ac cösahnaxz ahaa, izaax ocötpahmax cmaas miix. Hizaax ocoipah quih hant ilfi tintica coisitaai haa.

Ziix quih iti cotpaacta coi caa mooquepe ac.

Ziix quih inqueepe isooj quiij iti cahea xah. Cmam iquiit cma hapxcom hizquihimt coi intipaata tmiix ihoo, hizaax ocompaacta isooj quiij coi cahcailo ha ziix iti cöpaacta coisiipi isooj ac.


Paaza

Es una rama que mide cerca de metro y medio de altura. Los palos de esta planta son de color verde obscuro. Sus hojas son pequeñas, miden cerca de centímetro y medio de largo, son de color verde claro. Tiene muchas espinas cortitas, del mismo color de los palos. En los meses de julio y agosto da unas bolitas igual a las uvas, tienen leche por dentro, de sabor dulce, a la gente le gusta comérselas. Crece en el monte, en la falda de los cerros, cerca de torotes y péchitas.

Localización geográfica regional. Punta Chueca, Isla del Tiburón.

Uso medicinal. Es para las mujeres recién sanadas, para que tengan leche. La rama se machaca y se frota en los pechos, así crecen y dan leche. Esto se hace todos los días, en la mañana (V. puerperio).

Causas y síntomas de la enfermedad. Cuando las mujeres tienen su primer hijo los pechos no producen leche, asi les pasa a todas, el cuerpo no esta acostumbrado (V. amamantamiento).