Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Tepehua de Coyol, Xalame y Chintipan, Municipio de Tlachichilco, Veracruz.
Javan Xu Jalhuikuc´ukan Masapijnin Xu Machackan Veracruz México
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Limarachiche, Lima de chiche
Limarachiche

K´iu la at´utu metro ixtalmanixtu, kun xajaltukun, xaxanati la xut´ut´u, tejkan tapux ot´a vatacha reja yu k´ivij xa jataukati va lit´ajun istsik´iti y ayaj akamin. Yu ani k´íu ani laka putualanaxna ayaj mispakan.

Ta an tamapitsi xa tun ani lakapulaknan. Coyol, Chintipán y Xalame.

Va kutch ta lí mapatzay. Ujuti ali ichitayati; pax on van k´alaqxp´at´a xaxqoy y k´ali p´axati ni taqanan.

Nikan taun lapanak talanan. Tejkan ch´apy ixil, k´alaqa´au u va lik´asnin, k´a ich´it´ay y vachu ujuti.


Lima de chiche

Árbol de 3m aproximadamente, con espinas. La flor es blanca, cuando se extiende se hace como rejas tiesas, el fruto tiene una chiche y es muy oloroso. Esta planta en la región es muy conocida.

Localización geográfica regional. El Coyol, Chintipán y Xalame.

Uso medicinal. Se usa para la tos y calentura. En agua tibia se machacan las hojas y se baña al enfermo con esta agua. (V. susto)

Causas y síntomas de la enfermedad. Cuando va a dar gripa, se moja uno o hace frío, da calentura y a veces tos.