Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Tepehuana del Sur de Durango.
Na Tu´ Jix Dhuadhi´gu Gampix O´dam Tir Kam Koriankam
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Corpe, Gordolobo
Corpe

Dhi´ puchu´m dhi iipoñi, giilhim jix uub, champ+k jix mamra, te/´te/b tu jaa´ jix mu´muk, dam d+ ja´k jix ch+do´ b+ta´n d+r ba´ jix chootob, jix yootalhi´ jix chootob jix u´uam kam tu tu´m.

Ga´mbhar jix joi´ñ na iiponda´gio ak kookob, sia mu ja´p gagai u´xch+r. Junio ja´k tu iipon, agosto ja´k ba´ tu yoot.

Na jaxchu´m pue´mblos puchu´m jix jai´ch. Canoas, Gavilanes, Tubaatam, Susbha´ntam, Giotam, Mua´lhim, Koxbilhim, Juktir.

Na tu´ jix bhai´. Jix dhuadhi´ gu gordolobo no´ enteer jix cho ko´k jiñ chuuku´am, na añ k+´n jiñ abioma´ gu jaaga´n xi b+ndai par+p gu baak manteek.

Na tu´ pui´ chu bua. Enteer jix choko´k ka´ jiñ luumas am, jiñ ch+ maich am, no´ añ agre´m m+mra.


Gordolobo

Hierba muy olorosa, con tallos simples, no ramosos, blancos en la parte de arriba. Las hojas son largas y delgaditas, verdes por la parte de arriba y blancas por abajo. Flores blancas o poco amarillas, brillantes, parecen como lana de borrego. Crece a orilla de arroyos, en lugares despejados y en el bosque de pino. Se encuentra desde mayo, florecen a partir de julio.

Localización geográfica regional. Canoas, Gavilanes, La Guajolota, Los Charcos, Llano Grande, San Bernardino de Milpillas Chico, San Francisco de Ocotán y Santa María de Ocotán.

Uso medicinal. Para curar la tos: se toma la infusión de esta planta, mezclada con epazote de zorrillo.

Causas y síntomas de la enfermedad. La tos da por enfriarse o por mojarse y no cambiarse la ropa. Produce dolor de pecho y a veces expectoraciones.