Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Triqui de la Laguna Guadalupe, Putla, Oax..
[
Información general
]  [ ]  [ ]  [ ]  [ ]

Ngo historia guenda ra xi´i xuma´ nico nga xiyyun

Xugun gana sini xuma nico guina Chicahuaxtla ni xugun danj guna Francisca ni sinuguun guna xugun danj Chica ni guixinanda´ ni xugun´ danj, ni uta hue´e gui´yaj son xugun danj, nda yyo min da in ciento da xinun huij yyo´o ni hue yyo dan ni gaxi´i sayun hue dan ni daran gui gunanj ducua ninj ni ga´an ninj ango yyuj guenda xu´i ninj, hue dan ni gunan ngo xi´ gu´naj mingu Guzmán nga daran nej da´ni si ni nica si nej ni guima nej si quiij nga huin sayyun danj, hue danj ni guima nej si ngo lugua yan nun ngo daue hue dan ni ga´anj a ngo nej xi´ danj nga dan nej so´ xucu ni gahuin ga´i nej si guima nej si lugua danj, ni dugu´na nej si xuma danj La Laguna Chicahuaxtla ni gunico xuma nico sani gunin nej si hue dan gahuin ninin nej si yo´ 1939. Hue dan ni gachrin daj yyo´o ni gachrun sun nej si ngo xi guinica yyun´nj nej si huin so rido rian xuma´an.

Hue dan ni yo´ 1950, ni guiri´ nej si Agencia Municipal, ni naduna nej si sixugui xuma´an ni Guna La Laguna Guadalupe, ni daj gan´ nicaj dugui´ xiyun nga nigan huin co xinun hua´nin Kilómetro ni da´ua chre carretera huaj ngaj nga xuma Du´ua daue.

Historia de la fundación de la comunidad y su localización geográfica

Los primeros pobladores de La Laguna Guadalupe, llegaros de San Andrés Chicahuaxtla, cuyo nombre se lo pusieron por una señora, abuelita de los fundadores llamada Francisca que en triqui era conocida como Chica.

En esta familia trabajaron los hijos y nietos hasta 1917. Como era tiempo de la revolución, las gentes corrían de un lado a otro por el miedo; fue entonces cuando el señor Domingo Guzmán dejó su casa en Chicahuaxtla y huyó con toda su familia, cruzaron lomas y montes hasta llegar a un lugar donde había una laguna, allí se escondieron y permanecieron mucho tiempo hasta quedarse para siempre. Al acabarse la revolución llegaron otros señores con su ganado y así fue como creció poco a poco el pueblo al que primeramente llamaron La Laguna Chicahuaxtla, ya que en 1939 pertenecía al municipio de San Andrés Chicahuaxtla y nombraron a un regidor municipal para que representara al pueblo. En 1950, sube a la categoría de Agencia Municipal y más tarde se le cambia el nombre por el actual, La Laguna Guadalupe.

La Laguna Guadalupe se localiza aproximadamente a 38 kilómetros de la ciudad de Tlaxiaco sobre la carretera que va a Putla de Guerrero.