Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoluca de Santa Rosa Loma Larga, Municipio de Hueyapan de Ocampo, Veracruz.
Santa Rosa Yagts Lumuj
[
Información general
]  [ ]  [ ]  [ ]  [ ]
Pim kakwi´i tyu´ts, Hierba cola de alacrán
Pim kakwi´i tyu´ts

Yi´p pim 1 metro i yukmi´, jotso jotso i ay jeytyim i kuy, i mooya´ ke´nam kakwi´ i tyuts azul i kolor. Yip pim yo´npa´ tun annaka i chapajimñi.

Jutyam pa´tap. Yagats Lumuj.

Tyi cho´yi´ypa´. Asma: Sostap tukuten jaaka´ de 20 cm tyi´ichak, tikuten jaaki de 20 cm aycuuyu´ i tyiichak, 7 sabila i ay, 7 eucalipto i ay, 7 xuxutyjaaki´ Komo de 10 cm tumtum kuxamñi i ni akyumtap tikuten minutojum, uktam kumu ni´ de uso, asta ke kitsa´yiñ je´m mal. Wi´aptyim i wattap jarabe, jesatyim plantaj, tum litrujom, vino jerez i kurtij wattap 10 diajum. Uktap tum kucharada tukuten veces al día asta ke kitsa´yiñ jem mal. Wityim iga wi widyiñ mañ chixtyam. Wi kutkut ko´tstap usan i ay i satsaytyap mañtsiixi´ i witypuy´ yukmi´.

Tyi iga´ ta matspa je´m ka´akuy. Asma: Ta matspa jesik ssiga´ ta yoxab jamjom i derepente to chijpa tuj. Mojpa titsi sukxi´, i annikpa´ tan sawei´.


Hierba cola de alacrán

Hierba de 1 m de altura aproximadamente, tallo roñoso. Hojas roñosas. Las flores forman una espiga en forma de alacrán, de color azul intenso. Esta planta crece a orilla de caminos y montes bajos.

Localización geográfica regional. Santa Rosa Loma Larga.

Uso medicinal. Asma: se hace un cocimiento con tres pedazos de 20 cm de raíz o la hierba de alacrán, tres pedazos de 20 cm de raíz de acuyo, siete hojas de sábila, siete hojas de eucalipto, siete pedazos chicos como de 10 cm cada uno de zapote mamey y un piste (semilla de zapote mamey) en 1 litro y medio de agua, se hierven durante 3 minutos, se toma como agua de uso (agua de tiempo) hasta desarraigar el mal. También se puede hacer un jarabe con las mismas cantidades de plantas en 1 litro de vino jerez y se deja curtir por 10 días, se toma una cucharada sopera tres veces al día hasta que desaparezca el mal. Reafirmación para que los niños caminen bien: se machaca un puño de hojas y se restriega en las piernas del niño.

Causas y síntomas de la enfermedad. Asma: de una mojada, por ejemplo cuando están trabajando en el campo con mucho sol y de repente llueve. Empieza con tos seca y como que se tapa el resuello. Reafirmación para caminar: cuando los niños empiezan a caminar (para prevenir que caminen bien).