Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Rarámuri de Sojahuachi, Chihuahua.
Rellawi Owami Ral´amul´i Sojahuachi, Chihuahua
[
Información general
]  [ ]  [ ]  [ ]  [ ]
Chuchupate, Chuchupate
Chuchupate

Rellawi biwirrami seguami Mapu hiri matitiqui sewala ko repabe shimibaza segua sewal´a ko kushi cobalami jú al´i seguashia otozana iki Mapushi ma washi sawarroa iki nawal´a wakami o shillocami gal´a jú, julio l´i agosto niru septiembre ko má waqui aminanami nawal´a´ami.

Mapu gona niru. Nari ha niru san antonio l´i santa clara ureina al´i rosanchi.

Chirrigachi ówami jú.Nawal´a Mapu rawichi okorisa o rossowal´i nawal´a bashuga be´a bire taza baibo al´i atzo.

Chijú nawiri. Map´u we nocha guite naurú rawichi jaire auena nawagina pe´e coba. Mapushi ma tzerrami jú we notzasa al´i anero.


Chuchupate

Es una planta con hojas finitas iguales a las de matarique. Su flor crece arriba de una varilla alta que sale de en medio de la planta, son como bolitas de color blanco. Cuando maduran en el palito (varilla), se ponen amarillas. Florece en julio y agosto, en septiembre se seca y después se puede buscar la raíz.

Localización geográfica regional. Crece en San Antonio y Santa Clara muy poco, Ureina y Rancho Blanco.

Uso medicinal. En el tratamiento de dolor de pulmón y tos: se cuece la raíz, se toma una taza en la mañana, a medio día y otra por la tarde (V. calenturas, diarrea y susto).

Causas y síntomas de la enfermedad. El dolor de pulmón lo padecen las personas que trabajan mucho y las personas que no trabajan también lo llegan a presentar con menos frecuencia. También se manifiesta por cansancio, o bien por que cuando uno se empieza a hacer viejo se levantan cosas pesadas.

Otros datos. Se puede usar la raíz tierna o madura.