Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Guarijía de Sonora.
Kusi Iyowi Makurawe Sonora
[
Información general
]  [ ]  [ ]  [ ]  [ ]
Guichachaco, Palo de Brasil
Guichachaco

Cu´u 15 metro weriamé. Latatiamé enesaapú setananipú, wechaemé kujuepú, weweruma sawaepú sionamé tesa sawaemé sewayamé soporatiamé. Kanoramé jowaemé setanamé siwamé ahkáo intunapú kawichiami yepowami.

`Ji kujú intuachi. Bajío, Burapaco, Bavícora, Guajaray, Chorijoa, Mesa Colorada, Mochibampo, San Bernardo, San Pedro.

`Yowi `yowaniamé. Yuwesuri wichio kawepú pasusa `jiwapú `wasirá machipasá yomina poyame se´tanamerá neroichitia `jipuapú.

Achinia kokorepani `kakokoameé. Kawepú yuwesonapú ahpo tetejimá mukipatesapú, kokorepasa senekachi yuwesupanipú ehpeche `kiná weikóopú. Pineri `tipikamea eranipú, ki kokonaretenapú kitayoranipú pensaroká ehpeeche `kinapú ehpeeche kokur´panipú.


Palo de Brasil

Árbol de 15 m de altura aproximadamente, el palo con espinas es gris como tejido, con el corazón colorado. Cuando la hoja es tiernita es colorada, son en pares; el palo es gris con espina; la hoja grande es verde bajito. La flor es amarilla como estrellita. Da un ejote colorado. Crece en los cerros, lomas, mesas, chirahuales.

Localización geográfica regional. Bajío, Burapaco, Bavícora, Guajaray, Chorijoa, Mesa Colorada, Mochibampo, San Bernardo, San Pedro.

Uso Medicinal. Para la tiricia (tristeza): se toma el cocimiento de la parte roja del corazón como agua de uso (V. diarrea).

Causas y síntomas de la enfermedad. A la gente le da tiricia porque se acuerda de algún familiar o porque se le murió algún pariente, también si se tiene alguna enfermedad. La gente se siente sola, no come, no hace nada. De mucho pesar se debilita y se enferma.