Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Triqui de la Laguna Guadalupe, Putla, Oax..
Nej Xi´nin Coj Gono´o Ma Xuma´ Du´va Dahue´e
[
Información general
]  [ ]  [ ]  [ ]  [ ]
Coj dune´ stu uj, Cola de lobo
Coj dune´ stu uj

Ngo coj achi ca´anj xia centimetro cuenta xacan. chrun daco huin sa maré, ni gatïn hua daco. ni hua rumi daco nej. ni ma dodo sa niyo gatsi lij chrun coj danj. ni ra´a coj juin sa mare ej ni hue dan hua maré nej ya´a lij ma ra´a coj danj. gachra hua ra´a ni hua siyya ra coj danj. ni ya anïn ra coj danj huan yya gatsi ni sa sico dan hua yya danj. ni yya sa can dan huaj. ni ayu ma´an san can lij dan ra. coj danj ma yan hua xi´yo o nga rua nej xine ej.

Xuma nej coj danj. Du´ua daue, Xine, Xuma nico, rucu, ni San Martín.

Nuj xi´i niyyan coj danj. Coj danj niyan guenda xi´i tun. ni cij danj gahue guyan doj coj dan nga ngo taza nne ej. ni go´o ngo taza hua´nïn ngo gui nda gui ganiquin xi´i dan. ni sisi nahue ganiquinn ni gahue go´o coj danj ngo tïn gui.

Nuj huin si yya xi´i danj. Xi´i tun danj da´a nej gui nga uta a´hui gachi´i nga `ya son ngo son a´i. Ngo nej gui a´nan nga xi´i dan uta a´nïn cu gatïn nej gui ni u´ya dodo si sa cuej tun danj. ni u´man nïn rua riqui nej gui danj.


Cola de lobo

Es una hierba de 80 cm de altura aproximadamente. Su tallo es de color rojo, delgado, liso, redondo, tiene pelitos blancos. Sus hojas son verdes, con su tallito rojo, son anchas de abajo y picudas de la punta, de los dos lados se les ve como costilla. Su orilla es lisa y con una rayita roja. Las flores son blancas están amontonadas como liendres y salen en la punta de las ramas. Las semillas se caen solas. Esta planta crece en la ciénega, en la barranca, a la orilla del río y del arroyo.

Localización geográfica regional. La Laguna Guadalupe, San Isidro Chicahuaxtla, San Andrés Chicahuaxtla, Santo Domingo del Estado, San Martín Itunyoso.

Uso medicinal. En el tratamiento de la disentería se pone a hervir un puño de hojas con flores en una taza de agua. Se toma una taza del té 2 ó 3 veces al día hasta que se calme la disentería. En caso de que no se calme, puede tomarse durante 8 días.

Causas y síntomas de la enfermedad. La disentería da cuando se calienta mucho el vientre por estar sentado trabajando. Una persona con disentería siente dolor de vientre muy fuerte, hace sus necesidades pero muy poquito, a veces hace pura sangre y pus blanca pero con mucho dolor. Se le hincha el vientre y le duele mucho la cadera.