Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Otomí de Texcatepec, Veracruz.
Paxi Gue Din Othe Ya Nuhu Men Nhietho, Veracruz
[ ]  [ ]  [ ]  [
Nombres botánicos
]  [ ]
Hugui, Aile
Hugui

Rä za gue hiäto o `net´a metro gue ran `ma. Nu u yä paxi xän adi. Nu u yä ndöt´o ena yä bodhe zu´e, xä me tengu yä ndöt´o tudi pegue lengu. Dom´mu junio, julio ne agosto. Te ja yä juanza, ja yä hie, ja yä `iu `ne ja `nandi ja yä ondofani.

Apu götho thini. Nantho, Nden´äi, Nietho

`Me thitz´i. Pa ra däpa pa nthotse, ya ndöt´o `ne rä xiza. Ko gueä dehe da hiti ä döthi gue made rän go pa ni gai, götho ä hiäpa dä döt´ängo.

Nja `ne `me tz´ö ko gue ä nhieni. Ko nuna däpa made gue rän ngo pa ni gai tzö n´a gue xän tze, `ne made pa ni guani xampa.


Aile

Es un árbol de 8 a 10m de alto. Las hojas son rasposas. Los frutos son como gusanitos verdes, duros o como las pinas de los pinos pero más chiquitas. Florece en junio, julio y agosto. Crece en el monte maduro, al lado de los ríos, en caminos y a veces se encuentra en potreros.

Localización geográfica regional. Agua Linda, Canoas, Texcatepec.

Uso medicinal. Para las fiebres se hierven hojas, frutos y cáscara (corteza). Con este hervido se da un baño al enfermo de medio cuerpo para abajo, dejando los vapores fluir libremente.

Causas y síntomas de la enfermedad. En este tipo de fiebre (caliente) la mitad inferior del cuerpo tiene frió y la mitad superior calor (V. calentura).