Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Popoluca de Santa Rosa Loma Larga, Municipio de Hueyapan de Ocampo, Veracruz.
Santa Rosa Yagts Lumuj
[ ]  [
Nombres en lengua indígena
]  [ ]  [ ]  [ ]
Maravilla, Maravilla
Maravilla

Yi´p pim 70 cm, i ay pim innaaka kuwoyo woyo´ i mooya ke´nam campana, tsustsus pu´uch de 1.5 cm i yagats. Yi´p pim yo´onpa juty kumunka´ap, wity jimñi´, aksni´ annaaka´ i ni ixkuy.

Juty tam pa´tpa´. Yagats Lumuj.

Tyi i cho´yi´ypa´. Kobak tooya´: i ay akka´mtap winpakyukmi i tsen tap kun tum pu´ktuuku, kukagaytyap je´m ay tukuten veces al día. Pu´uka je´m jettopa´pigag: Jo´ptap mosten maravilla i ay, i mosten chipiltsay i ay, ja´ap wattap kun uxan oojo´, akkamtap je´m pu´uka´ innaaka, anmontabam kun jem chitkiychay i ay.


Maravilla

Hierba de 70 cm aproximadamente. Hojas gruesas, con el borde ondulado. Flor como campanas, de color amarillo-verdoso, de 1.5 cm de largo. Esta planta crece en lugares sombreados, en algunas partes de la montaña, a orilla de ríos y ojos de agua.

Localización geográfica regional. Santa Rosa Loma Larga.

Uso medicinal. Dolor de cabeza: las hojas se ponen en la frente y se amarra un trapo. Las hojas se cambian tres veces al día. Granos muy avanzados casi a punto de reventar (V. nacido): se muelen cinco hojas de maravilla, cinco hojas de bejuco de hoja lisa, cinco hojas de limón, cinco hojas de chipile de bejuco, se hace una masa con un poquito de aguardiente, se pone alrededor del grano, se envuelve con la hoja de bejuco verde de hoja lisa.