Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Nahua de la Magdalena Tlatelulco, Tlaxcala.
[
Información general
]  [ ]  [ ]  [ ]  [ ]
Kapuli, Capulín
Prunus serotina Ehrenb. subsp. capuli (Cav.) McVaugh
Kapuli

Inin kuaxiuitl mojtamanchiua chikuase a chikueyi metlos, ijkuayo tomauak kejse ijkuayo in tlakuauak amo tlauel yolochtik, imaltlapalua pipitsaktike yejkamitstik, itcjtenco tsokotsi mimitstike uan tlalichtike, niki tsokotsi pepetlaka. Xochioua miek iyakapa in imakuayoua, mochijtoke kejse pilkuatsitsi. Pejua tolontike, motlapayotia xoxoktike uan kejma tlajpoui kijsa xochitsitsi istak uan kejma mouajtsa moikaua kapulime tliltike. In kuaxihuitl amo chichik uan moijtoua totonik.

Tlaltikpak kampa kate. Kuaxiuitl kate in nochtin altepeme, in Magdalena Tlaltelulko, Tekpa, Tetela, Teotlalpan, Yoalkoatl, Kalnauak, Komaltiopa uan Poxtla.

Mojtekiuia kuaxiuitl pajtli. Inin kuauxiuitl mojtekiuia kampa tlatlaxistli. Momojolnia iselka in Kapuli, xocotl, asomiatl uan ojme tepopotes (tepopotl pajtlauak uan tepopotl pitsak) ipan tlajko litlo atluan mo majka in atl, san kejmo se inekis. Inin imajtlapalua niki mojtekiuia kampa moochpana soame kejma konejpia itech Tematskali. Niki tlamolontli ijka motejma soame niki ruda, romero uan pirul.

Tlen ijka pejua uan tikmachilis in kokolis. In tlatlaxistli pampa tlatlasi. In soame pampa konejpia uan sesejya intlakayo, istakliui uan yayamania, yeka motemaske ijka xiuime tlen totonike.

Nokseki mojtekiuia. In ijtlaka mojkua miek tlajmantli, uan ijxolo niki mojkua kakatstik istayo, inin mojnamaka kejma amo kiajxilia mojkouas sintli.


Capulín

Es un árbol que mide de 6-8 m, su palo es como del grueso del palo de encino pero no está tan arrugado. Su hoja es alargadita y termina en punta, alrededor es un poco picudita y correosa, también brillan un poco. Sus flores se dan varias al final de las varas, formadas en unos tallitos, empiezan como botones de color verde y cuando abren, dan unas florecitas blancas que cuando se secan forman los capulines de color negro. Esta planta no amarga y se considera caliente.

Localización geográfica regional. La Magdalena Tlaltelulco, Tecpa, Tetela, Teotlalpa, Yoalcoatl, Calnahuac, Comaltiopa y Poxtla.

Uso medicinal. Se usa para las flemas. Se hierven los cogollos de capulín, durazno, azomiate y los dos tepopotes (tepopote ancho y tepopote delgado), en medio litro de agua y se da este té a cualquier hora. Las hojas frescas sirven para hojear a las señoras después de aliviarse en el temazcal. También se hierven para bañar a la señora junto con ruda, romero y pirul después de que se alivia (V. baño para después del parto).

Causas y síntomas de la enfermedad. Las flemas vienen por tener mucha tos. Las señoras que se alivian quedan con frialdad en el cuerpo, se ponen pálidas y se sienten débiles, por eso se deben bañar con hierbas calientes.

Otros datos. La fruta se come en varias formas, y la semilla también se come tostada y salada. Esta última se vende cuando no alcanza lo del maíz.