Biblioteca Digital de la Medicina Tradicional Mexicana
Universidad Nacional Autónoma de México
Flora Medicinal Indígena de México
Flora Medicinal Mazahua del Municipio de San Felipe del Progreso, Estado de México.
Nrrana/ na jo´o ñie/che nu i jñatrjo un tz´aa a ñiñi, ñe zu/mi
[ ]  [ ]  [ ]  [
Nombres botánicos
]  [ ]
Tziguaru/, Sábila
Tziguaru/

na tziguaru/ nu jñite cm., nu xi na mbezhe ñe finu/, pesi in punta, nu nrrana/ pedye na tziza´a na maa/, na pinrro, na mbaja na tzi k´axtru/, pedye in nrrana/ ma e dyebe, natr´o ra nrrana, te kja maceta o jango bu/bu/ yo emeji, dya tee kja batru/, na jot´ru/.

Jango pese, tee kja ngumu/.

Pjeco na jo´o. ma na u/ in chimi, jiojo, jenzeji, uagu/u/, ma togu/ in ñixte.

u/: juspu/ kja nrredye, kuspiji in pellejo a nrre´e, ju/ mpu/ji o´o, kja na jia/xpaju/ in chimi ne xutru/.

jenzeji: cotziji ñe nu ñie/che cremoztaza ñe nu numotixine.

ma togu/ in ñixte: chamba/ji nu xabo ñe nu emeji.

Jango va e/ nu nguijeme. ma na u/ nu chimi, jiojo: ma

tuzi nu ts´itri ma dya para/, ma daku/ in chimi nu ts´itri, ma na u/.

Pjeco xi nrre ra mba/ra/ji : xi na jo´o jango bu/bu/ nrrenrra o kja ngumu/.

bu/bu/ tziguaru/ suu/ ne tziguaru/ pale, nu na tee na no´o, xinchi ne na no´o chevi guaru/, tsike, pese na punku/ in ts´itri´i, nu tzigua ru/ pale te´e narra´a, dya ne koko ra nrroru/, dya ne ra mbeze ga manu/ nrre na jo´o nu yejebi nu guijeme.


Sábila

Es un maguey de 30 cm, penca verde con espinas, puntiaguda. La flor sale en un palito largo, es rayada, rojo y amarillito, florea en tiempo de aguas, una sola vez en septiembre. Crece en maceta o huertos, no crece sola en el campo. Calidad fría.

Localización geográfica regional. En cualquier casa de la región.

Uso medicinal. Dolor de pecho o dolor de pulmón: se tuesta en el comal (como la simpreviva), se destapa el pellejo a la mitad, se pone sal y se pega en el pecho o espalda. Torcedura o quebrado (V. desviadura y quebradura): se unta junto con medicinas de patente (cremostaza y Numotizine). Caída del cabello: se prepara en jabón con otras plantas.

Causas y síntomas de la enfermedad. Dolor de pecho o pulmón: cuando cargan al niño sin saber, al niño le da un brinco en el pecho, hay dolor.

Otros datos. También la usan como amuleto en los negocios y en las casas. Hay sábila hembra y sábila macho, la primera crece ancha, redonda y grande como maguey, es chaparrita, se cría bastante, le salen muchos hijos. La sávila macho crece alta, es más delicada, no se da donde quiera; usan las dos para lo mismo.